Ödem Nasıl Atılır?

Ödem Nasıl Atılır?

Ödem; genellikle ayak, bacaklar ve ellerde sıvı birikimi olarak görülür. Bazı hastalarda kendiliğinden iyileşirken, bazı hastalarda hareketi kısıtlayacak düzeye kadar ilerleyebilir. Fazla tuz tüketiminden kalp ve böbrek hastalıklarına kadar pek çok farklı sebepten ortaya çıkabilir. Ödem tedavisi için ödem attırıcılar, altta yatan hastalığın tedavisine yönelik ilaçlar ve yaşam tarzı değişiklikleri birlikte uygulanabilir. Ödem her yaş aralığındaki kişilerde görülebilir, ancak hamilelerde ve 65 yaş üstü kişilerde daha sık rastlanır.

Ödem Nedir?

Ödem, doku ve organları çevreleyen yapılarda fazla sıvı birikmesi ile ortaya çıkan bir problemdir. Ödem belirtileri bazı durumlarda fark edilmeyecek kadar hafif olabilirken bazı hastalarda hayatı tehdit edecek boyuta ulaşabilir. Ayak ve bacakların kalınlaşması ile kendini gösteren ödemler kendiliğinden iyileşebilir. Asit ve periferik ödemler, nefes almada zorlanma gibi hayati tehlike oluşturan semptomlar gösterir. Genellikle kalp yetmezlikleri gibi ciddi hastalıkların belirtisi olarak ortaya çıkarlar. Bu sebeple ödem semptomlarının yönetimi altta yatan hastalığın tespit edilmesi ve gerekli müdahalelerin uygulanması şeklinde ilerler.

Ödem Nasıl Atılır?

Ödem tedavisi genel olarak vücuttaki birikmiş sıvıların atılması ile sağlanır. Ödem atılması için  uygulanabilecek bazı yöntemler mevcuttur. Yüksek miktarda, hayati sorunlara yol açan ödemlerde ilk müdahale için oral yoldan veya serum içerisinde diüretik olarak da bilinen idrar söktürücüler uygulanır. Bunun yanında hastanın bol miktarda su tüketmesi ödemin daha hızlı atılmasına yardımcı olabilir. Vücuttaki mineral yoğunluğunun artması da sıvının depolanmasına neden olabilir. Bu nedenle tuz tüketiminin sınırlandırılması ödemin atılmasını hızlandırabilir.

Ödeme neden olan hastalığın tedavi edilmesi sıvı birikmesini önleyerek ödemin atılmasını sağlayabilir. Bunlara ek olarak kafein içerikli ve diüretik özelliğe sahip yeşil çay gibi bitki çaylarının tüketimi idrar yolu ile ödemin atılmasında etkilidir.

Ödem Belirtileri Nelerdir?

Ödem genel olarak şişkinlik şeklinde kendini gösterir. Bunun yanında ödem belirtilerinden bazıları şu şekilde sıralanabilir:

• Vücudun belirli bir kısmı normale oranla daha dolgun ve kalınlaşmış görünür.
• Şişkinlik gözlenen kısım genellikle daha parlak ve gergin görünüme sahiptir.
• Bacak ve ayaklarda ödem bulunuyorsa yürümede, dizin bükülmesinde sorun yaşanabilir.
• Deride renk değişimi, rahatsızlık hissi görülebilir.
• Deriye baskı uygulandığında çukurlaşma ve dolgunluk hissi bulunur.
• İç organlarda görülen ödem nefes alış verişinde zorlanma ve öksürük ile kendini gösterebilir.
• Ödem bulunan bölgede ağrı, deride hassasiyet yaşanabilir.

Ödem Çeşitleri Nelerdir?

Ödem görüldüğü bölgeye ve vücudu etkileme şekline bağlı olarak farklı çeşitlere ayrılabilir. Vücutta ödem belirtileri bu çeşitler arasında ayrım yapmaya yardımcı olur. Ödem çeşitlerinden bazıları şu şekilde listelenebilir:

• Pedal Ödem: Alt bacaklar, ayaklar ve ayak bileklerini etkiler. Yaşlılığa bağlı sorunlar ve hamilelikteki vücuttaki değişiklikler nedeniyle yaşanabilir.
• Periferik Ödem veya Lenfödem: Kollar, bacaklar ve ayakları etkiler. Lenf sistemindeki sorunlar, böbrek hastalıkları gibi nedenlerle ortaya çıkabilir.
• Akciğer Ödemi: Akciğerlerde sıvı birikmesidir. Nefes alışverişini etkileyebilir ve geçmeyen öksürük ile kendini gösterir. Kalp, akciğer ve böbrek hastalıklarının bir semptomu olarak yaşanabilir.
• Beyin Ödemi: Beyin dokusunda sıvı birikmesi sonucu ortaya çıkar. Beyin tümörleri, kafa travması ve kazalar nedeniyle oluşabilir.
• Makula Ödemi: Retina merkezinde bulunan makuladaki damarların hasar alması sonucu sıvı sızdırması ile yaşanır. Damarları etkileyen hastalıklar veya kazalar nedeniyle görülebilir.

Ödem Neden Olur?

Ödem sorunun ortaya çıkmasında alerjik semptomlar, enfeksiyon, vücuttaki mineral dengesinin bozulması gibi pek çok sebep olabilir. Ödem oluşmasına neden olan sorunlardan bazıları şu şekildedir:

• Kanda bulunan albumin ve diğer protein yapılar kandaki sıvının damar içerisinde tutulmasını sağlamaya yarar. Hipoalbuminemi olarak da bilinen düşük albumin değerleri ödem oluşumuna yol açabilir ancak genellikle tek başına bir neden değildir.
• Alerjik semptomlar arasında ödem oluşumu da sayılabilir. Böcek ısırığı, arı sokması veya alerjen bir besin tüketilmesi gibi durumlarda vücudun belirli bir kısmında ödem görülebilir.
• Damarlardaki kan akışını engelleyen bir sorun yaşanması sıvıların damar dışına çıkması ile sonuçlanabilir. Pıhtılar, damarları tıkayan kolesterol plakları gibi durumlarda ödem görülebilir.
• Ciddi yanıklar, hayati tehlikeye yol açacak boyutlardaki enfeksiyonlar gibi sorunlar ödem oluşumunda rol oynayabilir.
• Konjestif kalp yetmezliği gibi kanın yeterli şiddette pompalanamadığı durumlarda kan bazı noktalarda birikerek ödem oluşumuna neden olabilir.
• Siroz gibi ciddi karaciğer hastalıkları vücutta sıvı tutulumuna yol açabilir.
• Nefrotik sendrom olarak bilinen böbrek hastalığı genellikle bacaklarda, bazı durumlarda da tüm vücutta ödem yaşanmasında etkili olabilir.
• Kalsiyum kanal blokörleri, kortikosteroidler gibi ilaç gruplarının kullanımı vücutta ödem oluşumuna yol açabilir.
• Hamilelikte yaşanan vücut değişimleri bacaklar, ayak ve ayak bileklerinde sıvı toplanmasına yol açabilir.
• Obezite ve fazla kilolar ödem oluşumuna neden olabilir. İşlenmiş gıdaların ve fast food ürünlerin sık tercih edildiği beslenmeye sahip kişilerde ödem sorunu yaşanabilir.

Hangi Hastalıklar Ödeme Neden Olur?

Ödem başlı başına bir sorun olabilirken bazı durumlarda altta yatan hastalığın semptomu olarak ortaya çıkabilir. Ödem oluşmasında neden olan hastalıklardan bazıları şu şekilde listelenebilir:

• Konjestif kalp yetmezliği
• Nefrotik sendrom
• Karaciğer hasarı
• Böbrek yetmezliği
• Derin ven trombozu
• Hipertiroidizm, hipotiroidizm gibi tiroid sorunları
• Obezite
• Akciğer enfeksiyonları
• Beyin tümörleri
• Anjiyoödem
• Lenfatik tıkanıklık
• Kronik venöz yetmezlik

Ödem Nasıl Tedavi Edilir?

Ödem tedavisi ilaç tedavisi ve çeşitli yardımcı yöntemler şeklinde bazı kategorilere ayrılabilir. İlaç tedavisinin ilk aşaması olarak ödeme sebep olan hastalıkların belirlenmesi hedeflenir. Tanıya yardımcı olmak amacıyla kan ve idrar testleri, röntgen, MR gibi görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir. Vücuttaki ödemin idrar yoluyla atılması için hastaya diüretik ilaçlar uygulanabilir. Buna ek olarak tespit edilen hastalığa yönelik ilaç ve tedavi yöntemleri kullanılabilir.

Ödem tedavisinde ilaçların kullanılmasının yanında yardımcı bazı yollara başvurulabilir. Ödem atma ve ödem tedavisi uygulanmasına ek olarak tercih edilebilecek yöntemlerden bazıları şunlardır:

• Uzanırken ayakların kalp seviyesinden hafif yukarıda tutulması bacaklarda şişkinliğin azalmasına yardımcı olabilir.
• Ödem sorunu yaşanan bölgelere baskı uygulanması sıvının vücut içerisinde hareket ettirilmesini sağlayabilir. Özellikle lipoödem şikayetinde baskı oluşturmak amacıyla üretilmiş özel kıyafetler kullanılabilir.
• Beslenmede tuz tüketiminin azaltılması vücuttaki tutulan suyun azaltılmasını sağlayabilir. Buna uygun şekilde hazırlanan diyetler tercih edilebilir.
• Kalbe doğru sert ancak ağrı oluşturmayan masajların uygulanması ödemin yönetilmesinde etkili olabilir.
• Susuzluk ve az su tüketimi vücutta sıvı tutulmasına neden olabileceğinden bol su tüketimini idrarla ödemin atılmasına yardımcı olabilir.
• Ödem sorunu yaşanan vücut kısmının hareket ettirilmesi kan dolaşımını hızlandırarak sıvı birikiminin önüne geçmeye yarayabilir.
• Ödem nedeniyle deride bazı yaralar ve kesikler yaşanabilir. Bu yaraların temiz tutulması ve pansumanlarına dikkat edilmesi gerekir.

Ödem Atıcı Yiyecekler Nelerdir?

Vücuttaki ödemin azaltılması için beslenmenin yeniden düzenlenmesi yardımcı olabilir. Günlük beslenmeye eklenen bazı besinler ödem atma için faydalıdır. Ödem atıcı yiyeceklerden bazıları şunlardır:

• Karpuz, salatalık, ıspanak gibi su açısından zengin meyve ve sebzeler
• Muz, patates, avakado, pancar gibi elektrolit dengesinin korunmasına yardımcı besinler
• Yağsız et, yumurta, süt ürünleri, fındık gibi protein açısından zengin gıdalar
• Somon, sardalya, chia tohumu, ceviz gibi Omega-3 içeriğine sahip ürünler
• Zerdeçal ve zencefil gibi iltihap giderici baharatlar
• Antioksidan açısından zengin meyve ve yeşil yapraklı sebzeler

Kaynakça:

1. https://www.nhs.uk/conditions/oedema/
2. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/edema/diagnosis-treatment/drc-20366532
3. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/12564-edema
4. https://www.uptodate.com/contents/edema-swelling-beyond-the-basics/print
5. https://www.webmd.com/heart-disease/heart-failure/edema-overview