Kıl Dönmesi Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Kıl Dönmesi Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Bir kıl kökünün iltihaplanması sonrası çevredeki kıl köklerinin de birleşerek abse oluşumuna yol açması ile kıl dönmesi adı verilen hastalık gelişir. Hemen her yaş grubunda yaygın olarak görülebilen bir hastalıktır. Kıl dönmesinin oluşturduğu yumru kist olarak da adlandırılabilir. Kıl dönmesi kistinin içerisi havayla veya iltihap sıvısı ile doludur. Bu kistler genellikle kalça kıvrımında ve çevresinde oluşur.

Kıl Dönmesi Nedir?

Halk arasında kıl dönmesi olarak bilinen hastalığın tıp dilindeki karşılığı ise pilonidal sinüstür. Pilonidal kelimesi kıl yuvası anlamına gelirken sinüsler ise vücutta oluşan anormal darlıktaki kanallardır. Pilonidal sinüsler cilt altında meydana gelen en çok kuyruk sokumu ve kalça ayrımı bölgesinde oluşan enfeksiyonlu abselerdir. Çok sık rastlanmasa da kıl dönmesi parmak arası veya göbek deliği çevresinde de oluşabilir.

Pilonidal sinüs asemptomatik, akut ve kronik olmak üzere 3 farklı şekilde açığa çıkabilir. Asemptomatik kıl dönmesi hastalarının sayısı oldukça azdır. Hastalık ağrı veya şişlik gibi herhangi bir semptom göstermeden ilerler. Pilonidal sinüsün enfeksiyona dönüşmüş hali ise  akut veya kronik kıl dönmesi adını alır. Kıl dönmesinde sinüs ağzı tıkalı ise akut apse oluşumundan söz edilir. Bu tıkanmaya sinüs içine dolmuş olan kılların enfeksiyona yatkınlık sağlaması sebep olur ve kızarıklık, ağrı hassasiyet gibi semptomlar görülür. Bölgesel ateş oluşumu da bazı olgularda görülebilir. Kronik kıl dönmesinde ise genellikle ağrı yoktur ve sızıntı şeklinde bir akıntı mevcuttur. Bu akıntı zaman zaman veya sürekli devam edebilir. Belirgin bir şişlik durumu mevcuttur.

 Kıl dönmesi tek seferlik bir sorun olarak açığa çıktığı zaman akut, sürekli tekrarlayan hale dönüştüğünde ise kronik kıl dönmesi olarak adlandırılır. Kıl dönmesi çoğu zaman ağrıya sebep olabilir ve eğer tedavi edilmezse kronik hale dönüşebilir. Kronik kıl dönmesi enfeksiyonlu apselere  ve deri altında derin çukurlara sebep olur.

Kıl dönmesi erkeklerde kadınlara oranla çok daha fazla görülür. Hastalığın görülme sıklığı 17- 27 yaş arasında artış gösterir. Yetişkinlik çağında ise genellikle semptomlarda düzelme gözlemlenir.

Kıl Dönmesi Neden Olur?

Kıl dönmesi hemen her yaştan kişide herhangi bir zamanda görülebilir. Bazı kişiler ise birden fazla risk faktörüne sahiptirler ve bu hastalık onlarda daha sık görülür. Kıl dönmesi oluşumuna neden olan faktörler arasında şunlar yer alır: 

• Erkek cinsiyete sahip olmak
• Ergenlik çağında veya erken erişkinlik döneminde bulunmak,
• Şoförlük veya ofis personelliği gibi sürekli oturularak yapılan işlerde çalışmak,
• Yüksek vücut kitle indeksine sahip olmak, obezite hastası olmak,
• Genetik olarak kalın ve sert kıl yapısına sahip olmak,
• Dar iç çamaşırı veya alt giysiler tercih etmek,
• Kıl dökme oranının fazla olması,
• Hijyen sağlama noktasında zayıf olmak,
• Yumuşak ve soyulmaya yatkın dolayısıyla batık oluşturma riski yüksek deri yapısına sahip olmak,
• Kalça yarığı bölgesinde çatlak veya skar şeklinde çukurlara sahip olmak.

Kıl Dönmesi Belirtileri Nelerdir?

Kıl dönmesi başlangıçta genellikle herhangi bir semptom vermez. Fark edilebilir tek belirti küçük ağrısız renksiz şişliktir. Zamanla hastalık ilerler ve enfeksiyon oluşumu ile beraber semptomlar oldukça hızlı açığa çıkar. Kıl dönmesi semptomları arasında şunlar yer alır:

• Kıl dönmesinin gerçekleştiği bölgede enfeksiyon oluşumu ile beraber şişliğin içi irin dolar ve ağrılı kızarık bir görünüm oluşur. Ağrı temas ettikçe veya temas olmadan da hissedilebilir.
• Pilonidal sinüs bölgesinde lokal bir ateş meydana gelebilir. Bu ısı dokunmakla hissedilebilir.
• Şişlikten dışarı saç benzeri uzun bir veya birden fazla kıl çıkabilir.
• Şişlikten kan, iltihap veya kötü kokuya sahip akıntı sızabilir.

Kıl dönmesi  sonucu oluşan ağrı günlük aktiviteleri gerçekleştirmede zorluklara sebep olarak yaşam kalitesini düşürebilir. Bir an önce tedavi edilmez ise de durum daha çok kötüleşebilir. Apsenin içindeki enfeksiyonun boşaltılması oluşan basıncı azaltacağından ağrı hafifler ancak enfeksiyonun semptomatik olarak hafifletilmesinden ziyade kökten tedavi edilmesi daha önemlidir. Çünkü tedavi edilmeyen hastalık sürekli tekrarlama eğilimi gösterir ve kronikleşir.

Kıl Dönmesi Nasıl Teşhis Edilir?

Kıl dönmesi teşhisinde detaylı fiziki muayene genellikle başarılı sonuç verir. Hastalığın belirgin semptomlara sahip olması, belli yaş gruplarında daha çok görülmesi, ortaya çıkış bölgesinin iyi bilinmesi ve görünür bölgelerde oluşması teşhis açısından kolaylık sağlar. Hastalık bazı durumlarda anal fistül hastalığı ile karıştırılabilme riskini taşısa da yapılacak rektal muayene ile sinüslerin anal kanalla ilişkili olup olmadığı kolayca tespit edilebilir. Bazı olgularda apse içerisindeki enfeksiyona neden olan bakterilerin o bölgeden izole edilip mikroskobik yöntemlerle incelenmesi ile de tanı konulabilir. Bu yöntem uygulama zorluğu sebebi ile sık tercih edilmez.

Kıl Dönmesi Nasıl Tedavi Edilir?

Kıl dönmesi bölgelerinde enfeksiyon oluşumu gözlemlenmemiş ise genellikle herhangi bir tedavi yönteminin uygulanmasına ihtiyaç duyulmaz. Pilonidal sinüs bölgesinin temiz, kuru ve kıldan arındırılmış şekilde tutulması tavsiye edilir. Eğer kıl dönmesi bölgesi enfeksiyon kapmış ise cerrahi veya medikal tedavi şart hale gelir. Medikal tedavide antibiyotik kullanımı tercih edilir. Fakat kıl dönmesi tedavisinde genellikle cerrahi yöntemlerden yararlanılır.

Cerrahi tedavide amaç sorunlu bölgedeki enfeksiyonun boşaltılması ve o bölgenin komple kesilerek çıkarılmasıdır. Uygulanacak cerrahi yöntem seçilirken işlemin olabildiğince basit, hızlı, yatış gerektirmeyen ve hastalıkta tekrara yol açmayacak şekilde olmasına dikkat edilir.

Kıl dönmesi tedavisinde yararlanılan yöntemler arasında şunlar yer alır: 

• Kesi atma ve drenajla içini boşaltma: Sinüs kanalının kesici bir cerrahi alet yardımıyla kesilip apsenin içindeki irinin boşaltıldığı yöntemdir. Bu uygulama genel anestezi altında yapılsa da çok ciddi bir operasyon değildir. Operasyonun sonrasında genellikle yatış gerekmez, bazı durumlarda ise 1 gün yatıştan sonra eve geçilir. Pansuman yapılması ve sargının değiştirilmesi için belirli aralıklarla doktorun ziyaret edilmesi gerekir.
• Geniş eksizyon yöntemi: Bu yöntemde sinüs bölgesiyle beraber derinin de bir kısmı cerrahi işlemlerle çıkarılır. Bu yöntemde kesi atıp drenajla boşaltma yöntemine göre hastalığın tekrarlama ihtimali daha düşüktür. Bu ameliyat sonrası ameliyat yeri açık bırakılır ve yaranın iyileşmesi 2 3 ay gibi uzun süreleri bulabilir. Bu süreler boyunca düzenli pansuman ve ameliyat yeri bakımı yaptırmak gerekir.
• Eksizyon ve birincil kapatma: Bu yöntemde sinüsle beraber çevresindeki derinin bir kısmı da cerrahi operasyonla çıkarılır. Bu yöntem geniş eksizyon yöntemine benzer. Farklı olan yönü ise operasyondan sonra yaranın dikiş atılarak kapatılmasıdır. Kapatma işleminde hastanın kendi derisinden bir parça kullanılır. Dikiş işlemi yaranın hızlı iyileşmesine yardımcı olur. Ancak bu yöntemde enfeksiyonun tekrarlama olasılığı daha fazladır
• Fenol Enjeksiyonu: Fenol enjeksiyonu kıl dönmesinin ameliyat dışı tedavisinde tercih edilen bir yöntemdir. Fenol adı verilen kimyasal madde sinüs içerisinde bulunan kılları tahrip ederek uzaklaştırır. Daha sonra cerrahi aletler yardımıyla sinüs içerisindeki kıllar çıkarılır. Fenol kristali uygulanır uygulanmaz vücut ısısının etkisiyle sıvı hale geçerek sinüsün içerisini doldurur. Bir süre beklendikten sonra fenol sinüsün sıkıştırılması ile dışarı alınır. Sinüs bölgesi bu işlemden sonra çabuk toparlar, uzun süreli yara bakımları gerektirmez.

Kaynakça:

1. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15400-pilonidal-disease
2. https://www.laparoscopicsurgeon.org.uk/pilonidal-sinus-mr-tan-arulampalam-essex.html
3. https://jag.journalagent.com/hnhjournal/pdfs/HNHJ_54_1_57_62.pdf
4. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/196697
5. https://ankemdernegi.org.tr/ANKEMJOURNALPDF/ANKEM_25_2_117_120.pdf?ID=2330
6. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=5XiSE4yCP_gmnukpMEp65VMiqiHD8yne5F-cws32cTZHHjo1my0xbk3XggcUgLDf