İnme (Felç) Nedir, Belirti ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

İnme (Felç) Nedir, Belirti Ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Felç, beyni besleyen kan akışında herhangi bir nedenden dolayı bir sorun olduğunda meydana gelen, ciddi bir rahatsızlıktır. Bu durum kan damarlarında tıkanma, beyinde bulunan kan damarların hasar alması veya travma nedeni ile meydana gelen kanamalar nedeniyle meydana gelebilir. İnme, vücudun belirli bir bölgesindeki sinir hücrelerinin hasar görmesiyle ortaya çıkar, bu da çeşitli belirtilere yol açar. Aniden gelişen çoğunlukla tek taraflı felç uyuşma, kas kontrol kaybı, hissizlik, şiddetli baş ağrısı, konuşma zorlukları ve denge kaybı, inmenin yaygın belirtilerindendir. Tedavi, hastanın durumuna bağlı olarak kan pıhtılarını çözmek veya kan damarlarını onarmak amacıyla cerrahi müdahale içerir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemleri de inme sonrası iyileşme sürecinde kullanılır. İnmenin meydana gelmesini önlemek için düzenli doktor kontrolleri, sağlıklı bir yaşam tarzı, düzenli egzersiz ve dengeli beslenme önemlidir. İnme yaşamı tehdit eden ciddi bir durumdur ve acil tıbbi müdahale gerekir.

Felç (İnme) Nedir?

İnme, beynin bir kısmında herhangi bir nedenden dolayı yeterli kan akışı olmadığında görülen ve yaşamı tehdit eden bir acil bir tıbbi durumdur. Çoğunlukla tıkalı bir arter veya beyinde meydana gelen kanama sebebi ile olur. Beyin damarlarına gelen düzenli kan akışındaki kesinti veya aksaklık, o bölgedeki beyin hücrelerinin oksijen eksikliğinden ölmesine neden olur. Beyin birçok farklı bölge ve yetenekleri kontrol eden bir organ olduğu için felç durumunda belirtiler etkilenen bölgeye göre değişir.

Felç Çeşitleri Nelerdir?

İnme çeşitleri hasarın oluş şekline göre iki temel durumla sınıflandırılırlar. Bunlar beyne kan akışını engelleyen bir pıhtı veya bir kan damarının yırtılıp beyin bölgesindeki kanama ile kan akışını engellemesi durumlarıdır. Bu durumlar iskemik felç ve hemorajik felç olarak adlandırılır. Felç türlerinin özellikleri şunlardır:

İskemik Felç

İskemik felç, genellikle damarlarda oluşan tıkanıklıklar sonucu meydana gelir. Kan damarlarını tıkayan pıhtılar veya plaklar, beyne giden kan akışını engeller, bu da o bölgedeki sinir hücrelerine yeterli oksijen ve besin maddesi ulaşmamasına neden olur. İskemik felç, ani uyuşma, konuşma zorluğu ve denge kaybı gibi belirtilerle kendini gösterir. İskemik felçler en yaygın görülen felç türü olup tüm felç durumlarının yaklaşık %80'ini oluştururlar. İskemik felcin meydana gelmesine neden olan durumlar arasında, beyinde pıhtı oluşumu (tromboz), vücudun başka bir yerinde oluşan ve serbest gezerek beyin kan damarlarını tıkayan bir pıhtı parçası (emboli), uzun süreli tedavi edilmemiş yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve yüksek kan şekeri (tip 2 diyabet) nedeni ile görülen küçük damar tıkanıkları bulunabilir.

Hemorajik Felç

Hemorajik felç, damarlardaki yırtılmaların yol açtığı bir durumdur. Bu yırtılmalar genellikle damar duvarlarının zayıf olduğu noktalarda meydana gelir ve kanın beyin dokusuna sızmasına yol açar. Hemorajik felç, şiddetli baş ağrısı, bulantı ve bilinç kaybı gibi belirtilerle kendini gösterir. Ayrıca bazı durumlarda Subaraknoid boşlukta (beyin ile kafatası arasındaki boşluk) kanama nedeni ile felç görülebilir. Subaraknoid kanama, genellikle subaraknoid boşlukta bulunan kan damarlarının yırtılması sonucu oluşan bir durumdur. Bu kanama, beyin omurilik sıvısı içindeki kanın beyin dokusuna sızmasına neden olabilir ve alttaki beyin dokusuna baskı uygulayarak felç riskini artırabilir.

Felç Neden Olur?

Felç beyin damarlarında meydana gelen tıkanma veya kanama nedeni ile meydana gelir. Felç türleri olan iskemik ve hemorajik felcin meydana gelmesinde birçok farklı faktör etki edebilir.  Felç nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

İskemik Felç Nedenleri

• Ateroskleroz (arter duvarlarında yağ birikimi)
• Pıhtılaşma bozuklukları
• Atriyal fibrilasyon (kalp ritim bozukluğu)
• Kalp defektleri
• Mikrovasküler iskemik hastalık

Hemorajik Felç Nedenleri

• Damar yırtılmaları
• Yüksek tansiyon
• Beyin anevrizmaları (beyin damarlarında şişme)
• Ayrıca sigara ve alkol kullanımı
• Kalıtsal hastalıklar
• ALS, MS, Parkinson gibi sinir sistemini etkileyen kronik hastalıklar
• Beyin tümörleri
• Moyamoya hastalığı (beyin kan damarlarının daralması veya tıkanması rahatsızlığı)

Felç Belirtileri Nelerdir?

Felç, genellikle vücudun bir tarafında veya belirli bir bölgesinde meydana gelen ani hareket kaybı veya güçsüzlük olarak tanımlanır. Beyin kişilerde farklı bölgeleri ve farklı yetenekleri kontrol eden bir organ olup, felç belirtileri beynin etkilendiği bölgeye bağlı olarak görülür. Felç belirtileri şunları içerebilir:

• Çoğunlukla tek tarafta meydana gelen zayıflık veya felç durumu
• Yüzde kas kontrol kaybı
• Afazi (Konuşma yeteneğinde kayıp)
• Geveleyerek veya bozuk konuşma (dizartri)
• Duyularda (görme, işitme, koku, tat ve dokunma) ani kayıp
• Bulanık veya çift görme (diplopi)
• Koordinasyon kaybı (ataksi)
• Baş dönmesi veya denge kaybı
• Mide bulantısı ve kusma
• Boyun tutulması
• Kafa karışıklığı
• Nöbet geçirme
• Hafıza kaybı (amnezi)
• Baş ağrıları (genellikle ani ve şiddetli)
• Bayılma
• Koma

Felç Tedavisi Nasıl Yapılır?

Felç tedavisi çoğunlukla uzun süreli uygulanması gereken bir tedavi programını içerir ve kişiye özel bir planlama gerekir.  Felç tedavisinde kullanılan yöntemlerden bazıları şunlardır:

• Acil Müdahale ve İlk Yardım: Felç belirtileri ilk olarak fark edildiğinde derhal tıbbi yardım çağrılmalıdır. Acil müdahalede, doktor tarafından felç tipine bağlı olarak farklı müdahaleler yapılabilir. İskemik felç türlerinde çoğunlukla trombolitik adı verilen belirli bir ilaç türü ile müdahale yapılabilir. Ayrıca mekanik trombektomi (cihaz ile pıhtının çıkarılması) prosedürü uygulanabilir. Hemorajik felç türünde tedavi, kanamanın yeri ve şiddetine bağlı olarak planlanır. Çoğu durumda öncelikle kan basıncını düşürülmeye çalışılır. Kan basıncının düşürülmesi devam eden kanama miktarının azalmasına ve genel sağlık durumunun daha da kötüleşmesini engellemeye yardımcı olabilecektir. Diğer tedavi prosedürleri de kanamanın durdurulması ve pıhtılaşmanın giderilmesidir. Bazı durumlarda beyinde biriken kanın dokularda meydana getirdiği baskıyı hafifletmek için ameliyat gerekebilir.
• Rehabilitasyon ve Fizik Tedavi: Fizik tedavi, felçli bölgedeki kasları güçlendirmeye ve esnekliği artırmaya yönelik egzersizleri içerir. Rehabilitasyon programları, hastanın günlük yaşam aktivitelerine dönüşünü destekler.
• Konuşma ve Dil Terapisi: Felç, konuşma ve dil becerilerini etkileyebilir, bu nedenle iletişim yeteneklerini geliştirmeye odaklı konuşma terapi tedavisi planlanabilir. Yutma sorunları için de dil terapisi önerilebilir.
• İlaç Tedavisi: Doktor tarafından reçete edilen ilaçlar, felç nedenine bağlı olarak ağrı yönetimi, kas spazmları kontrolü veya kan pıhtılaşmasının önlenmesi gibi alanlarda kullanılabilir.
• Psikososyal Destek: Felç, hastada duygusal ve psikolojik etkiler yaratabilir; bu nedenle psikososyal destek, hastanın ruhsal sağlığını desteklemeye odaklanır. Psikologlar, sosyal hizmet uzmanları veya destek grupları bu süreçte faydalı olabilirler.

Ayrıca bazı durumlarda, örneğin anevrizma veya tümör nedeniyle oluşan rahatsızlıklarda, felce neden olan durumu düzeltmek için cerrahi müdahale gerekebilir.

Sık Sorulan Sorular

Felç beyin kan damarlarında meydana gelen tıkanma ve hasarlar sonucu oluşan bir rahatsızlıktır. Acil müdahale gerekir. Felcin hasar verdiği bölgelere yönelik kişisel bir tedavi programı uygulanır.

Felç Olmadan Önce Belirtileri Nelerdir?

Felç, genellikle aniden ortaya çıkar, ancak bazı durumlarda önceden belirtiler görülebilir. Özellikle iskemik felç öncesinde, kişide baş ağrısı, geçici konuşma zorluğu, ani denge kaybı veya geçici görme problemleri gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

Felç Tedavisi Ne Kadar Sürer?

Felç tedavisi, birçok faktöre bağlı olarak değişiklik gösterir ve çoğunlukla felcin şiddetine ve tedaviye başlama zamanına bağlı olarak değişebilir. Ayrıca kişilerin genel sağlık durumlarında tedavi süresini etkileyen bir faktördür. İlk müdahale ve rehabilitasyon süreci, felcin etkilerini hafifletmek amacıyla hızlı bir şekilde yapılır. Fizik tedavi, konuşma terapisi ve diğer rehabilitasyon yöntemleri uzun vadeli bir süreci kapsar ve tedavi süresi kişide meydana gelen hasara ve kişinin genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir.

Felç beslenme bozuklukları, zararlı alışkanlıklar, altta yatan farklı hastalıklar gibi birçok farklı faktör nedeni ile meydana gelebilir. Müdahalede geç kalındığında hayati risk bulunur. Belirtilerin görülmesi durumunda acil müdahale için en kısa sürede tıbbi yardım istenmelidir.

Kaynakça

1. https://www.nhs.uk/conditions/stroke/#:~:text=A%20stroke%20is%20a%20serious,damage%20is%20likely%20to%20happen.
2. https://www.cdc.gov/stroke/about.htm
3. https://www.healthline.com/health/stroke#What-is-a-stroke
4. https://medlineplus.gov/stroke.html
5. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/5601-stroke
6. https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/stroke
7. https://www.stroke.org/en/about-stroke
8. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/stroke/symptoms-causes/syc-20350113
9. https://www.bhf.org.uk/informationsupport/conditions/stroke