Hemoroid (Basur) Nedir? Neden Olur?

Hemoroid (Basur) Nedir? Neden Olur?

Hemoroid Yunanca kanama anlamına gelmektedir. Halk arasında basur veya mayasıl olarak bilinen hemoroid oldukça yaygın görülen ve hayat kalitesini büyük oranda etkileyen bir hastalıktır. Rektumun iç veya dış bölgesinde damar genişlemesine bağlı olarak oluşan hemoroid genellikle tekrarlayıcı özelliktedir ve aktif yaşam tarzı değişiklikleri yapmayı zorunlu kılar. Hemoroidin kadın ve erkeklerde aynı sıklıkta görülür ve 40 yaş üstü nüfusta yaygınlığı yapılan bir çalışma ile %50 olarak ölçülmüştür.

Hemoroid (Basur) Nedir?

Hemoroid kelimesi aslında vücutta normal olarak var olan anatomik bir oluşumu ifade eder. Hemoroidler bağ dokusu, kas, kan damarları ve mukoza denilen mukuslu zar yapısından oluşur. Bu oluşumların semptomatik hale gelip vücutta rahatsız edici etkiler ortaya çıkarması ile hemoroidal hastalıktan söz edilir. Hemoroid dokular anal kanalda kitleler halinde bulunurlar ve dışkılama esnasında aşağıya doğru kayarlar. Bu normal bir harekettir. Fakat zamanla hemoroidleri tutan ve destekleyen ince kas tabakası zayıflar ve hemoroidlerin sabit kalması zorlaşır. Hareketli hale gelen hemoroidler aşağı doğru yer değiştirir ve kanma ile ağrıya yol açar.

Hemoroidal hastalığa asıl neden olan etkenin ise "vena rectalis superior" ile "vena rectalis inferior ve vena rectalis media" adı verilen damarlarda meydana gelen varisleşme olduğu düşünülmüştür.

Hemoroidler varisleşmiş damarın bulunduğu yere göre iç, dış ve prolapus olarak 3’e ayrılmıştır. Hemoroid tipleri ve özellikleri şu şekildedir:

• Dış hemoroid: Bu tür hemoroidde dışkılamanın gerçekleştiği kısım olan anüs çevresinde genişlemiş damar oluşumu görülür. Yumru şeklinde görülen bu hemoroidler kaşıntı ve ağrıya sebep olabilir. İçleri pıhtılaşmış kan ile dolu olduğundan koyu renkte görüntüye sahip olabilirler.
• İç hemoroid: Bu hemoroidde şişmiş ve varisleşmiş damarlar anüs ile kalın bağırsağı bağlayan bölge olan rektum içerisinde bulunur. İç hemoroidler genellikle dışkılama esnasında kanamaya sebep olurlar fakat belirgin bir ağrıya neden olmazlar.
• Prolapus (sarkık) hemoroid: Hem iç hem de dış hemoroidler damarlardaki aşırı genişlemeye bağlı olarak sarkabilir. Bu tür hemoroidler hem kanamaya hem de ağrıya sebep olabilir. Bazıları dışkılama sonrasında kendiliğinden eski haline dönüp toparlanırken bazısını ise parmak yardımıyla eski yerine itmek gerekebilir.

 Hemoroidler ile ilgili yapılan bir diğer sınıflandırma ise büyüklüklerine göre olandır. Hemoroidler büyüklüklerine göre 4 sınıfa ayrılırlar:

• 1. derece hemoroid: Anal kanalın iç kısmında yer alan küçük boyuttaki yapılardır.
• 2. derece hemoroid: Dışkılama esnasında anal kanaldan uzaklaşıp, dışkılama bittiğinde ski yerine geri çekilen yapılardır.
• 3. derece hemoroid: Dışkılama esnasında anal kanaldan uzaklaşıp tekrar eski haline kendiliğinden dönemeyen hemoroidlerdir. Genellikle el yardımı ile içeri gönderilirler.
• 4. derece hemoroid: Sürekli olarak sarkık halde bulunan eski yerine çekilebilme özelliğini kaybetmiş oluşumlardır.

Hemoroid (Basur) Neden Olur?

Hemoroidin oluşumu ile ilgili birden fazla teori ortaya atılmıştır. Bu teorilerin içerisinde en çok kabul gören bağ dokunun zayıflaması ile anal yastıkçıkların merkezden uzaklaşıp dışarı doğru sarkmasıdır. Prolaps adı verilen bu sarkıntılar damarlarda kan akışı değişikliklerine ve göllenmelere sebep olur. basura sebep olan diğer faktörler arasında ise şunlar yer alır:

• Kronik kabızlık,
• İshal,
• Hamilelik ve normal doğum,
• Şoförlük, ofis memurluğu gibi sürekli oturularak çalışılan mesleklere mensup olmak,
• Kötü beslenme alışkanlığına sahip olmak,
• Obezite,
• Genetik yatkınlığa sahip olmak,
• Kronik şiddetli öksürük,
• Kolit gibi ltihaplı bağırsak hastalıklarına sahip olmak,
• Sık aralıklarla ve çok miktarda alkol tüketmek,
• Prostat hastası olmak,
• Kalp yetmezliği gibi dolaşım sistemini etkileyebilecek rahatsızlıklara sahip olmak,
• Kolon ve rektum kanseri.

Hemoroid (Basur) Belirtileri Nelerdir?

Hemoroid hastalığının belirtileri hemoroidin türüne göre değişiklik gösterir. İç hemoroidler sarkma durumu mevcut olmadığı sürece ağrıya sebep olmazlar ve genellikle asemptomatiktir. Semptom vermeden çok uzun zamanlar varlıklarını sürdürürler. Bazı ileri iç hemoroidlerde ise kanama meydana gelir. Bu kanama genellikle tuvalet kağıdı üzerinde veya klozet üzerinde fark edilir. Dış hemoroidin belirtileri arasında ise anüste kaşıntı, anüste hassaslaşmış ve dokunulduğunda hissedilen yumru, rektal kanama ve oturma anında artan ağrı yer alır. Sarkık hemoroidler ise en semptomatik olan ve ağrı ile rahatsız edicilik düzeyi yüksek olan hemoroidlerdir. Bunlar gözle fark edilir şekilde dışa sarkık bir görüntüye sahiptir.

Hemoroid (Basur) Tanısı Nasıl Konur?

Hemoroidin tanısında çeşitli yöntemlerden yararlanılır. Bu yöntemler arasında şunlar yer alır:

• İnspeksiyon: Hastane muayenesinin bir çeşidi olan inspeksiyon hem dinlenme esnasında hem de ıkınma anında hastaya uygulanmalıdır. Bu teşhis yöntemiyle büyük oranda hemoroid tanısı konulabilir.
• Palpasyon: Hemoroid oluşumundan şüphelenilen bölgeye elle dokunma ve bastırma gibi işlemlerin yapıldığı bu tanı yönteminde öncelikle ağrının mevcut olup olmadığı araştırılır. Bu yöntemde hemoroidin anal fistül ve apse oluşumu gibi diğer hastalıklardan ayırt edilmesi amaçlanır.
• Proktoskopi: rektumun iç tabaklarının özel bir araçla incelenmesi işlemidir. Anal yastıkçıklarda meydana gelen yırtılma ve kanamalar bu yöntemle teşhis edilebilir.
• Sigmoidoskopi: Endoskopik aletler yardımıyla rektum ve kalın bağırsağın detaylı görüntülendiği tanı yöntemidir. Özellikle dışkıda kan görülmesi durumunda tercih edilir. Bu yöntemle hemoroidin kronik enfeksiyonlu bağırsak hastalıklarından ve kanserlerden ayrımı yapılır.
• Kolonoskopi: Sigmoidoskopi ile benzer mekanizmaya sahip olan fakat daha etkili çalışan bir tanı yöntemidir. Bu yöntemde kolonoskop adı verilen bir cihaz ile kalın bağırsak incelenir. Özellikle 50 yaş üstü hastalarda bu yöntemin tercih edilmesi önerilir.

Hemoroid (Basur) Nasıl Tedavi Edilir?

hemoroidin tedavisinde yaşam tarzı değişiklikleri, farmakolojik tedavi ve cerrahi tedaviden yararlanılır. Hastalığın ilerleme düzeyine ve kişinin yaş grubuna göre uygun yöntem seçilir. Hemoroid tedavisinde kullanılan yöntemler arasında şunlar yer alır:

• Davranış değişiklikleri yapmak: Hemoroid tedavisinde dışkılama alışkanlıklarının düzenli hale getirilmesi büyük önem taşır. Hastalar olabildiğince az ıkınmalı ve rektum bölgesine yapılan basıncı düşürmelidir. Bu sebeple ıkınmayı engelleyecek şekilde yaşam tarzı değişiklikleri yapılır. Bu değişiklikler arasında tuvalette uzun süre oturmamak ve tuvalet ihtiyacını ertelememek yer alır. Ayrıca sıcak su oturma banyoları da hemoroidli bölgenin rahatlamasına yardımcı olur.
• Diyet: Hemoroidin tekrarlanmaması ve semptomların alevlenmemesi için kabızlık olabildiğince önlenmelidir. Bu sebeple kabızlığa sebep olabilecek gıdalardan uzak durulmalı, lifli gıdalar tüketilmelidir. Ayrıca günlük su tüketimine dikkat edilmelidir.
• Farmakolojik Tedavi: Hemoroidin farmakolojik tedavisinde lokal anestezik içerikli krem ve merhemler ile ağrı ve hassasiyetin giderilmesine yardımcı olan nonsteroid antienflamatuar ilaçlar kullanılır. Ayrıca vazotropik ajanlar olarak adlandırılan ve dolaşım sisteminin düzenlenmesine yardımcı olan bitki ekstresi içerikli ilaçların oral yoldan alımı da hem semptomların hafiflemesine hem de atakların tekrarlarının önlenmesine yardımcı olur.
• Skleroterapi: Skleroterapi genellikle birinci ve ikinci derece hemoroidli hastalarda önerilen bir tedavi yöntemidir. Bu yöntemde kimyasal ajanlar hemoroid oluşumunun gerçekleştiği damara enjekte edilir.
• Lastik bant ile ligasyon: Bu yöntem ikinci ve üçüncü derecede hemoroid hastalarında tercih edilir. Hemoroidal damar yumrusunun olduğu bölgeye özel aletler yardımı ile lastik bant yerleştirilir. Özellikle kanamalı hemoroidler için etkilidir.
• Kriyoterapi: Hemoroidli bölgenin dondurulması işlemidir. Hemoroid yumrusu azotla çalışan bir aletle 2-4 dakika muamele edilir.
• Cerrahi yöntemler:Genellikle üçüncü ve dördüncü evre hemoroid hastalarında tercih edilen yöntemdir. Ameliyatlı tedavilerde hastalığın tekrarlama riski daha düşüktür. Tedavi amacı ile açık veya kapalı ameliyat yöntemlerinden yararlanılır. Bu yöntemlerle hemoroidli bölge cerrahi aletler kullanılarak kesilip çıkarılır. 

Kaynakça:

1. https://www.tkrcd.org.tr/uploads/2019/10/hemoroid-hastaligi-ve-tedavisi.pdf
2. https://guncel.tgv.org.tr/journal/50/pdf/100206.pdf
3. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=9MiDp3x86xrwjpi5-14w-UE3u1LxcfAcOnarO9oQx79iHVZhH3Nua2vSiTQLvg8K
4. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15120-hemorrhoids
5. https://jag.journalagent.com/tahd/pdfs/TAHD_6_3_121_126.pdf