Gamma Knife Nedir?

Gamma Knife Nedir?

Gamma knife çeşitli beyin dokusu bozukluklarını tedavi etmek için kullanılan özel bir radyocerrahi yöntemidir. Bu yöntem yüksek dozda odaklanmış radyasyon kullanarak tedavi edilmesi zor olan beyin kaynaklı problemleri tedavi edebilir. Bu tedavi özellikle beyin tümörlerinin cerrahi olarak ulaşılması zor ve riskli olduğu durumlarda tercih edilir. Aynı zamanda cerrahi müdahaleye uygun olmayan yaşlı veya başka sağlık sorunları olan hastalar için de uygun olabilir. Gamma knife tedavisi beyindeki hasarlı dokuya yüksek hassasiyetle odaklanarak çevredeki sağlıklı dokulara minimal zarar verir. Dokuların daha az hasar görmesi tedavinin yan etkilerinin de daha az olmasına yardımcı olur.

Gamma Knife Nedir?

Gamma knife beyin içindeki doku bozukluklarına açık cerrahiye ihtiyaç kalmadan müdahale etmeyi sağlayan bir yöntemdir. Beyindeki doku bozukluklarını etkili bir şekilde tedavi etmek için kullanılır. “Gamma knife nedir?” için bu yöntemin tümör hücrelerini hedef alarak yüksek dozda radyasyon ışını uygulayan bir yöntem olduğu yanıtı verilebilir. Aynı zamanda cerrahi kesilere ihtiyaç duyulmaması nedeniyle cerrahi müdahaleye uygun olmayan hastalar için tedavi şansı yaratır. 

Gamma knife tedavisi çeşitli aşamalardan oluşur. İlk olarak hastanın beyin görüntüleri alınır ve hedeflenen alanlar belirlenir. Bu görüntüler tümörün konumunu ve boyutunu belirlemek için kullanılır. Daha sonra hasta özel bir kafa aparatı ile sabitlenir ve radyasyon tedavisi başlatılır. Bilgisayar programlarıyla gama ışınlarının beynin hedeflenen bölgelerine hassas bir şekilde yönlendirilmesi sağlanır. Ortalama birkaç saat süren tedavi sonucunda hastalar genellikle aynı gün evlerine dönebilirler. Tedavinin etkilerinin tam olarak hissedilmesi birkaç haftadan birkaç aya kadar sürebilir.

Gamma Knife Ne İşe Yarar?  

Gamma knife tedavisi yüksek dozda radyasyon ışınları kullanarak problemli dokuları hassas bir şekilde hedef alır ve yok eder. Gamma knife beyin tümörü, beyin lezyonları, arteriovenöz malformasyonlar, trigeminal nevralji gibi çeşitli rahatsızlığı tedavi etmek için kullanılabilir. Gamma knife tedavisi cerrahi olmaması ve düşük komplikasyon riski nedeniyle birçok hasta için tercih edilebilmektedir.

Gamma knifenin iyileşmeyi sağlamak için çeşitli mekanizmaları vardır. Hasarlı hücreleri öldürerek veya büyümelerini durdurarak dokunun boyutunu azaltabilir ya da tamamen ortadan kaldırabilir. Aynı zamanda tedavi hedef alınan dokuda hafif bir iltihaplanma süreci başlatır ve vücudun bağışıklık sistemini bu bölgeyle savaşması için uyarır. Bu sayede hastanın kendi vücudu hasarlı bölgeyle mücadelede etkin hale gelir. Gamma knife aynı zamanda beyindeki tümörlerin beslenmesini sağlayan kan damarlarının büyümesini engeller ve tümörün büyümesini durdurabilir. Tedavi sonrasında beyin, nöroplastisite adı verilen bir süreçle hasarlı bölgeleri telafi edebilir ve fonksiyonlarını yeniden kazanabilir. Bu da hastaların semptomlarının azalmasına ve yaşam kalitelerinin artmasına yardımcı olabilir. Fakat her hasta farklı olduğu için iyileşme süreci kişisel olarak değişiklik gösterebilir.

Gamma Knife İle Hangi Tip Tümörler Tedavi Edilir?

Gamma knife özellikle beyin tümörlerinin tedavisinde kullanılan etkili bir yöntemdir. Beyin tümörleri başta kanserli olmak üzere pek çok tipte ortaya çıkabilir. Gamma knife ile tedavi edilebilen tümör tipleri şunlardır:

• Primer Beyin Tümörleri: Primer beyin tümörleri beyinde başlayan ve çoğu zaman beyin dokusunda meydana gelen tümörlerdir. Bu tür tümörler arasında meningiomlar, gliomlar ve pituiter adenomlar bulunur. Gamma knife bu tümörleri hassas şekilde hedef alarak tedavi etmeyi amaçlar.
• Metastatik Beyin Tümörleri: Diğer bölgelerden (örneğin akciğer, meme veya böbrek) beyine metastaz yapmış kanserlerin beyinde neden olduğu tümörler Gamma knife ile tedavi edilebilir. Bu tümörlerin kontrol altına alınması veya küçültülmesi hastaların yaşam kalitesini artırabilir ve semptomlarını hafifletebilir.
• Meningioma: Meningiomlar beyin zarlarında meydana gelen ve genellikle iyi huylu olan tümörlerdir. Bu tür tümörler çoğu zaman cerrahi müdahale gerektirmez ya da cerrahi risk taşır. Gamma knife meningioma tümör hücrelerini hassas bir şekilde hedef alarak öldürür veya büyümelerini durdurur.
• Akustik Nörinoma (Vestibüler Schwannoma): Akustik nörinomlar işitme siniri üzerinde bulunan ve çoğunlukla iyi huylu olan tümörlerdir. Bu tümörler işitme kaybı, denge sorunları veya kulak çınlaması gibi semptomlara neden olabilir. Gamma knife akustik nörinomaların kontrol altına alınmasında etkili bir seçenek olarak kullanılır. Hassas hedefleme sayesinde tümör hücreleri yok edilir ve semptomların azalması sağlanır.
• Arteriovenöz Malformasyonlar (AVM): AVM'ler arter ve venler arasındaki anormal bağlantılar nedeniyle oluşan damar anormallikleri dir. Gamma knife AVM'lerin tedavisinde kullanılarak kanamaları önlemeye ve azaltmaya yardımcı olabilir.
• Trigeminal Nevralji: Trigeminal nevralji, yüz siniri üzerindeki ağrılı bir durumdur. Bu durum yüzün trigeminal sinirinin aşırı duyarlı hale gelmesine neden olan şiddetli yüz ağrısına neden olur. Gamma knife trigeminal siniri etkileyen kök nevraljiyi tedavi etmek için kullanılabilir. Şiddetli trigeminal nevralji vakalarında gamma knife tedavisi diğer seçeneklerin başarısız olduğu veya uygun olmadığı durumlarda kullanılabilir. Yüksek dozda radyasyonun hassas bir şekilde uygulanması sinirsel ağrı sinyallerinin azaltılmasına yardımcı olur.

Gamma Knife Tedavisinin Avantajları

Gamma knife tedavisinin avantajları hastalar için tedavi seçeneklerini değerlendirirken önemli faktörlerdir. Tedavinin avantajları şunlardır:

• Açık Cerrahi Gerektirmez: Gamma knife tedavisi açık cerrahi müdahale gerektirmeyen bir yöntemdir. Geleneksel cerrahi yöntemlerinden farklı olarak Gamma knife tedavisi sırasında baş derisi kesilmez ve beyne herhangi bir delik açılmaz. Bu sayede hastaların ameliyat sonrası iyileşme süresi kısalır ve komplikasyon riski azalır.
• Hassas Hedefleme: Gamma knife tedavisi sırasında kullanılan gama ışınları tümör hücrelerini hassas bir şekilde hedef alır. Hedefleme çevredeki sağlıklı dokulara minimum zarar verilmesini sağlar ve tedavinin güvenliğini artırır. Aynı zamanda hassas hedefleme tümörlerin büyük kısmının yok edilmesini sağlar.
• Yüksek Doz: Tümör hücrelerini yok etmek veya büyümelerini durdurmak için bu tedavi yüksek dozda radyasyon ışınları kullanır. Diğer radyoterapi yöntemlerine göre daha yoğun bir radyasyon sağlar. Bu yüksek dozda radyasyon tümör hücrelerinin DNA'sını etkileyerek ölmelerine neden olur.
• Tek Seansda Tamamlanabilir: Gamma knife tedavisi çoğu zaman tek bir seansta tamamlanabilir.
• Yüksek Etkinlik: Gamma knife odaklanmış yüksek enerjili radyasyon kullanarak tümörleri etkili bir şekilde yok eder veya kontrol altına alır. Bu, tümörlerin küçülmesine veya semptomların hafiflemesine yardımcı olur. Ayrıca, tedavi sonucunda tümörlerin tekrar büyüme olasılığı azalır.
• Güvenlik: Sağlıklı dokulara zarar vermeden tümörleri hedef alması bu tedavinin daha az komplikasyon riski taşıyan bir seçenek olmasını sağlar. Aynı zamanda tedavi sırasında veya sonrasında ciddi yan etkilerin görülme olasılığı azalabilir.
• Hızlı İyileşme Süreci: Tedavi kısa bir süre içinde tamamlanır. Hasta aynı gün içinde taburcu edilebilir ve günlük aktivitelerine kısa sürede dönebilir.

Her tıbbi müdahalede olduğu gibi Gamma knife tedavisinin de bazı riskleri vardır. Bunlar arasında geçici baş ağrısı, ödem ve nadiren radyasyon reaksiyonları bulunur. Nadiren tedavi bölgesinde şişlik veya enfeksiyon gelişebilir. Bu nedenle tedavi öncesinde hastaların detaylı bir şekilde değerlendirilmesi önemlidir. Riskler nadirdir ya da çoğu hasta için tolere edilebilir düzeydedir.

Gamma knife tedavisi çeşitli beyin hastalıkları tedavisi için etkili bir seçenektir. Tedavinin uygulanabilirliği, tümörün tipine, boyutuna, konumuna ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir.

Kaynaklar;

1. https://www.imperial.nhs.uk/-/media/website/patient-information-leaflets/cancer-services/neuro-oncology/gamma-knife.pdf?rev=a9378fb04dfa4353b8ad2637403a4499&sc_lang=en
2. https://www.topdoctors.co.uk/medical-dictionary/gamma-knife
3. https://www.verywellhealth.com/what-is-gamma-knife-radiosurgery-4154061
4. https://braintumorcenter.ucsf.edu/treatment/radiation-therapy/gamma-knife-radiosurgery
5. https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/16559-gamma-knife-surgery