Beyin Pili Nedir?

Beyin Pili Nedir?

Beyin pili diğer adıyla derin beyin stimülasyonu, beynin bölgelerine doğrudan elektrik akımı gönderen bir cihazın tedavisidir. Bu cihaz sayesinde beynin bölgeleri daha iyi çalışır. Bazı nörolojik hastalıkların tedavisinde kullanılır, ancak başka hastalıklarda da faydaları araştırılır.

Beyin Pili Nedir Ve Neden Kullanılır?

Beyin pili ile beynin belirli bir bölgesine hafif derecede bir elektrik akımı gönderilir. Gönderilen bu akım, o bölgedeki beyin hücrelerini uyarır. Elektrik akımı, köprücük kemiğinin yakınına yerleştirilen cilt altı bir cihaz ile beyne ulaşır. Uyarı sayesinde beyin pili epilepsi hastalığına iyi gelebilir.

İnsan beyninde çok fazla nöron vardır. Bu nöronlar birbirleriyle elektriksel ve kimyasal yolllar ile iletişim kurarlar. Nöronlar bazı hastalıklardan ötürü daha az aktif hale gelebilir. Böyle bir durumda beynin ilgili bölgesi veya bölgeleri çalışmaz. Etkilenen yere bağlı olarak, bazı yeteneklerde aksamalar görülebilir. Derin beyin stimülasyonu, beyin hücrelerindeki nöronları etkiler. Bu şekilde nöronların işlerini yapma biçimini etkileyen koşullar tedavi edilmeye çalışılır.

Nöronlar düzgün çalışmıyorsa tedavi yöntemi, nöronların kontrol ettiği görevlerini etkiler. Beyin stimülasyonu ile ilgili bir yanılgı vardır. Bu tedavi yöntemi bir rahatsızlığı iyileştirmez. Sadece belirtilerini tedavi eder. Belirtilerin giderildiği hastalıkların bir çoğu ömür boyu süren ve tedavisi tam olarak yapılamayan hastalıklardır.

Beyin Pili Hangi Hastalıklarda Kullanılır?

Derin beyin stimülasyonu beyni etkileyen hastalık veya durumların tedavisinde kullanılabilir. Hareket bozukluklarından zihinsel sağlık durumlarına kadar çeşitli hastalıkları tedavi edebilir. Pil ile tedavi edilebilecek hastalıklar şu şekilde sıralanır:

• Distoni (vücudun belli bölgelerinde oluşan istemsiz kas hareketleri),
• Tremor (istemsiz titreme),
• Parkinson hastalığı (istemsiz titreme),
• İlaca dirençli epilepsi,
• İlaca dirençli obsesif kompulsif bozukluk (OKB)

Başka koşullarda da beyin pili kullanılabilir. Bu koşullar ile ilgili tedavinin hala etkili olup olmadığını araştırılmaktadır. Bu yüzden kesin bir tedavi yöntemi henüz söz konusu değildir.

• Bağımlılık türleri,
• Şizofreni,
• Tourette sendromu (istemsiz ani hareket ve sesler çıkarılması),
• Yeme bozuklukları,
• Küme baş ağrısı (belli bir noktada sürekli ağrı),
• Alzheimer,
• Şiddetli ağrı bozuklukları (sinir veya beyin rahatsızlıklarından dolayı olan ağrılar vb.)
• Endişe,
• İlaca dirençli ve şiddetli depresyon.

Beyin Pilinin Avantajları Ve Dezavantajları Nelerdir?

Beyin pilinin pek çok avantajı ve yanında getirebilecek dezavantajları bulunur. Avantajlar şu şekilde sıralanabilir:

• İlaçlar hastalığı tedavi etmek için yeterli olmadığında iyi bir seçenek olabilir. Örneğin parkinson hastalığında ilaçlar zamanla etkinliği kaybeder. Etkinliğin kaybolmasıyla birlikte ilaç dozajlarının arttırılması gerekir. Dozajlar arttığında bireyde yan etkiler gözlenebilir. Böyle bir durumda parkinson ve beyin pili iyi bir seçenek olabilir. Pil ile birlikte daha düşük dozajlarda ilaçların etkili olması sağlanır.
• Hastalıklar nöronları etkilediğinde bazı rutinde yapılabilen işler yapılamaz hale gelir. Beyin stimülasyonu bu durumu tedavi eder. Aynı zamanda belirtileri iyileştirerek genel yaşam kalitesini iyileştirmeye çalışır. Ameliyat gibi durumların söz konusu olmadığı zamanlarda işe yarayabilir. İlaca dirençli epilepsi bu durumlardan bir tanesidir.
• Her bireyin durumu farklıdır. Beyin pilinin ayarları bireye göre değiştirilebilir.
• Beyin stimülasyonu geri dönüşümü olan bir işlemdir. Yani tedavi işe yaramaz veya birey tolere edemezse, sonradan elektrotların telleri çıkarılabilir.

Beyin pili yapıldığında bazı risklerin ortaya çıkma olasılığı artabilir. Bireyin durumuna göre bu riskler değişse de genellikle şunları içerir:

• Enfeksiyonlar,
• Sepsis (enfeksiyonun kan yoluyla vücudun diğer bölgelerine ulaşması),
• Kanama (iç veya kesi yerinde kanama),
• Koma,
• Felç,
• Beyin içi ve çevresinde şişlik.

Aynı zamanda aletin yerleştirilen bölgelerinden (lead ve puls) kaynaklı olabilecek riskler de vardır. Bu riskler ise şunlardan oluşur:

• Leadlerin kayması ve yanlış yerleşmesi,
• Pulsların gevşek olması,
• Lead ve pulsların arızası,
• Pulsun çevresinde acı veya ağrı hissi.

Beyin pili beyne elektrik akımı gönderdiği için, en iyi etki için bireye göre ayarlanır. Bu ince ayar yapılmaya çalışılırken bazı yan etkiler görülebilir ancak bu yan etkiler yaygındır ve doğru akım bulunduğunda azalır veya geçer.

• Nöbet,
• Vücutta bazı yerlerde uyuşma ve/veya karıncalanma,
• Çift görme,
• Dengede problemler,
• Odaklanma problemi,
• Hatırlama güçlükleri,
• Depresyon,
• Vücudu etkileyebilecek ani değişiklikler (ani güçsüzlük, kas kontrol sorunları vb.)

Beyin Pili Nasıl Takılır? Takıldıktan Sonra İyileşme Süresi Nedir?

Beyin pili ameliyatı sırasında, ameliyat ekibi kafaya stereotaktik kafa çerçevesi adı verilen özel bir alet yerleştirir. Bu çerçeve işlem yapılırken başı sabit tutar. Sonrasında ise beyni görüntülemek için MRI (manyetik rezonans görüntüleme) ya da BT (bilgisayarlı tomografi) kullanılır.

Elde edilen görüntüler sayesinden elektrotların hangi bölgeye yerleştirilmesi gerektiği görülür. Çoğunlukla bireyler uyanık haldeyken bu işlem gerçekleştirilebilir. Bu sayede beyin pilinin etkileri bireyde gözlenebilir bir halde olur. Bazı bireyler ise genel anestezi ile uyutularak işlem gerçekleştirilir. Uyanık halde ameliyatı geçiren bireylere kafa derisinin uyuşması için lokal anestezi verilir. Beyinde herhangi bir ağrı reseptörü bulunmadığı için beyine anestezi verilmez.

Beyin pilinin takım aşamasında, cerrah uçlarında elektrot olan ince bir teli beynin belirli bir alanına yerleştirir. Bazen bir bazen de her iki tarafa da yerleştirmeler yapılabilir. Köprücük kemiği yakınına yerleştirilen, puls adı verilen bu cihaza doğru cildin altından bir tel geçirilir. Bu işlemler yapılırken beynin görüntüsü de bir yandan kontrol edilir. Görüntüye bakılarak elektrotların doğru yerleşip yerleşmediği anlaşılır.

Ameliyatın devamında cerrah pulsu göğüs derisinin altına yerleştirir. Yerleştirilen bu kısımda piller de vardır. Bu işlem sırasında genel anestezi kullanılır. Beyin elektrotlarından uzanan teller cilt altındaki pille çalışan pulsa yönlendirilir. Çoğu kişi ameliyattan sonra bir gün boyunca hastanede gözlem altında tutulur.

Ameliyattan belirli bir süre sonra jeneratör, uzman doktor tarafından programlanır. Programlanan bu jeneratör beyne sürekli elektrik akımları gönderir. Elektrik akımının gücü bireyden bireye değişir. Bireye özgü en uygun ayarı bulmak uzun sürebilir. Jeneratör birey tarafından uzaktan kumanda ile açılıp kapatılabilir. Doktor tavsiyesine göre stimülasyon günün 24 saati açık kalabilir veya gece kapatılıp sabah tekrar açılması söylenebilir. Bu bireyin durumuna bağlıdır.

Bazı zamanlarda bireyin elektrik akımında küçük değişiklikler yapmasına da izin verilebilir. Takılan pilin bir ömrü vardır. Bu ömür aletin ne sıklıkla kullanıldığına göre değişir. Pilin değiştirilmesi gerektiği zaman cerrah ayakta tedavi sırasında jeneratörü değiştirebilir.

İyileşme süresi genellikle birkaç hafta sürebilir. Uzman doktorun yapılmasını istediği noktalar olabilir. Bu noktalar şunlardan oluşabilir:

• Hareket etme veya esneme sırasında dikkatli olunması gerekilir. Pulsların tam olarak yerine yerleşmesinin sağlamak için ameliyattan sonraki birkaç gün boyunca elleri başın üzerine kaldırmak gibi hareketler yapmaktan kaçınılması tavsiye edilir. Doktorunuz kaç gün boyunca bu tür hareketlerden kaçınılması gerektiği hakkında bilgi verecektir.
• Bireyin ameliyattan sonra yaklaşık iki hafta boyunca her türlü aktiviteden kaçınması istenebilir. Buna en küçük ev işleri bile dahildir. 2 kilogramdan daha ağır bir şey kaldırılmaması istenir.
• En az 4 ile 6 hafta süresince orta veya yüksek şiddetli aktivitelerden kaçınmak gerekir. Egzersiz gibi aktiviteler buna dahildir. Bu süreden sonra çoğu birey normal rutinine veya işine dönebilir.

İyileşme süresi genel sağlığınıza, kişisel koşullarınıza veya diğer koşullara bağlı olarak değişiklik gösterir. Uzman doktorunuz, iyileşme sürenizin ne kadar sürebileceğini, hastalık belirtilerinde veya ameliyattan sonra ne gibi değişiklikler olabileceğini en iyi şekilde açıklayabilecek kişidir. Böyle bir durumda en iyi bilgi için doktora danışılması tavsiye edilir.

Kaynakça:

1. https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/deep-brain-stimulation/about/pac-20384562
2. https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/21088-deep-brain-stimulation