Beyin Anevrizması Nedir?

Beyin Anevrizması Nedir?

Anevrizma, vücuttaki atardamarlarda meydana gelen çıkıntı, baloncuklar olarak ifade edilmektedir. Beyin anevrizması ise beyinde bulunan kan damarlarındaki çıkıntılardır. Beyinde baloncuk oluşmasının nedeni, atardamar duvarlarında meydana gelen incelmelerdir. Beyin MR veya tomografi ile incelendiğinde çıkıntılar, adeta dalında asılı meyve şeklinde görülür. Anevrizma beyinde geliştiğinde kan damarlarının yırtılması ile beyin kanamasına sebebiyet verebilir. Bu da bazı vakalarda felce varan sonuçlar doğurabilir.

Beyinde oluşan baloncukların patlaması subaraknoid kanamaya neden olabilir. Kanamanın şiddetine bağlı olarak beyinde hasar gerçekleşebilir, ölüme varan sonuçlar ortaya çıkabilir. Hangi baloncuğun patlayacağı önceden teşhis edilemez. Beyinde anevrizmaya sıkça rastlanan bölgeler Willis çemberi adı verilen kan damar ağlarıdır. Baloncukların boyutları genellikle 0,3 cm ile 2,54 cm arasında değişiklik gösterir. 2,54 cm üzerindeki baloncuklar dev anevrizma sınıfına girer. Bu tür baloncuklar riskli olup tedavi edilmesi oldukça zordur. Bu sebeple baloncukların erken safhalarda teşhis edilmesi son derece önemlidir.

Beyin Anevrizması Neden Olur?

Beyin anevrizmasının ortaya çıkmasında belirli faktörlerden ziyade hastalığı tetikleyecek etmenler daha fazla ön plandadır. Baloncuk oluşumunun belirgin nedenlerinden biri yüksek tansiyondur. Yüksek tansiyon, baloncuk oluşumunu tetikleyeceği gibi önceden var olan baloncukların kanamasına da sebebiyet verebilir.

Öte yandan yaş da anevrizmada önemli bir etkendir. Beyin damar yapısının zayıflaması, yaşlı insanlarda anevrizma oluşumunu tetikleyebilir. Bunun yanında aynı yaş grubundaki kişiler baz alındığında hastalığın erkeklere oranla kadınlarda daha sık görüldüğü gözlemlenir. Erişkinlerde daha sık karşılaşılan anevrizma beyinde şu nedenlerle gelişebilir:

• İleri yaş (40 yaş ve üzeri),
• Sigara kullanmak,
• Damar sertliği,
• Uyuşturucu madde kullanmak,
• Kafa travması sonrası damarlarda zedelenme,
• Kafa, boyunda tümör oluşumu,
• Yoğun alkol tüketmek,
• Çeşitli kan enfeksiyonları,
• Polikistik böbrek hastalığı,
• Romatizmal hastalıklar,
• Marfan sendromu,
• Bağ-doku hastalıkları,
• Ailede beyin anevrizması öyküsü olması.

Beyin Anevrizması Belirtileri Nelerdir?

Beyinde baloncuk vakaları iki farklı şekilde belirti verir. Birincisi, kitlenin beyindeki herhangi bir dokuyu sıkıştırmasıdır. Bu tip durumlarda sıkıştırılan bölge işlevini tam olarak yerine getiremez, beyinde birtakım aksaklıklar meydana gelir. Örneğin baloncuk göz kapağını hareket ettiren sinirin yakınında belirdiğinde göz kapağında düşüklük gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Bu sebeple vücuttaki olağan dışı belirtilere önem vermek gerekir. Küçük baloncuklar semptom vermeyebilirken büyük olanlar ise sinirlere baskı yaparak çeşitli baloncuk belirtileri ortaya çıkarabilir. Bu semptomlar aşağıdaki gibidir:

• Göz arkasında ağrı,
• Göz kapağında düşme,
• Yüzün bir tarafında uyuşma,
• Görme bozuklukları,
• Geniş göz bebeği.

İkinci durumda eğer baloncuk patlamışsa belirtiler daha şiddetli hale gelebilir. Şiddetli baş ağrısı, hastalığın başlıca semptomları arasındadır. Buna ek olarak patlamış baloncuk için anevrizma belirtileri şunlardır:

• Bulantı, kusma,
• Bilinç kaybı,
• Nöbet,
• Işık hassasiyeti,
• Çift görme,
• Algılama, dikkatte bozulma.

Beyin Anevrizması İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Beyinde anevrizma oluşumunu tetikleyen bazı risk faktörleri bulunur. Polikistik böbrek hastalıkları, ailede anevrizma öyküsü olması bunlar arasında sayılabilir. Beyinde baloncuk oluşumu için risk doğuran belirli durumlar vardır.

Bazı kişilerde glikojeni parçalamak, glikoza dönüştürmek için gereken enzim kısmı eksik yapıdadır. Alfa glukozidaz eksikliği olarak tanımlanan bu durum baloncuk oluşumuna zemin hazırlayabilir. Arter damarlar arasındaki anormal bağlantı durumu olan arteriovenöz malformasyon da hastalığı tetikleyebilir. Ayrıca kalıtsal olan alfa 1-antitripsin eksikliği; hepatit, siroz, amfizeme yol açabileceği gibi beyinde baloncuk oluşumunu da etkileme potansiyeli taşır. Kalpteki ana arterin daralması olan aort koarktasyonu baloncuk oluşumuna sebep olabilir.

Kadınların orta, büyük arterleri etkileyen fibromüsküler displazi, hastalığı tetikleyebilir. Bunun yanı sıra bağ dokusu bozukluğu sendromu olan Ehlers- Danlos sendromu da risk oluşturabilir.

Öte yandan kan damarlarındaki genetik bozukluk kaynaklı kalıtsal hemorajik telenjiektazi sorunu nedeniyle anevrizma oluşabilir. Erkeklerde fazladan X kromozomunun bulunduğu klinefelter sendromu, baloncuk gelişimi için risk doğurabilen etkenlerdendir. Vücut sistemlerinin anormal gelişimine neden olan noonan sendromu, baloncuk gelişimini tetikleyebilir. Böbreklerde çok sayıda kistin büyümesine neden olan polikistik böbrek hastalığı da anevrizma meydana getirebilir. Ek olarak tümörlerin beyin, omurilik gibi yerlerde büyümesine neden olan tüberoskleroz rahatsızlığı anevrizmaya yol açma potansiyeli taşıyabilir. Kadınlarda, erkeklere oranla daha çok anevrizma vakası görülür. Bu da kadınlar için risk faktörü sayılabilir. Ayrıca genetik yatkınlık baloncuk gelişiminde önemli bir risk faktörü olarak kabul edilebilir.

Beyin Anevrizması Tanısı Nasıl Konur?

Beyinde gelişen anevrizma vakaları, genellikle yırtıldıktan sonra fark edilir. Bunun yanı sıra hastalık gelişmiş teknolojiler olan bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans, anjiyografi gibi tanı muayeneleri esnasında şans eseri de keşfedilebilir. Doktor, öncelikle hastanın tıbbi öyküsünü dinler, fiziksel muayene yapar. Ardından teşhis için çeşitli prosedürler takip edilir.

Bir tür test olan serebral anjiyografi; damarlar ve kan akışıyla ilgili sorunların araştırılmasına yardım eder. Bacaktaki bir artere küçük bir tüp yerleştirilir ve beyindeki kan damarlarına yönlendirilir. İşlem sırasında kan damarlarının röntgen görüntülerine ulaşılır.

Yapay zeka desteği gibi teknolojilerle kullanılan bilgisayarlı tomografide, X ışınları ve bilgisayarla vücudun ayrıntılı görüntüleri oluşturulur. Tarama esnasında kemik, kas ve organların ayrıntıları incelenir. Röntgen testlerinden daha detaylı olan incelemelerde anormallikleri tespit etmek kolaydır. Bu sayede beyinde anevrizmanın yeri, sızıntı olup olmadığı görüntülenebilir.

Vücuttaki yapıların detaylı görünümünü sağlayan manyetik rezonans görüntüleme; bilgisayar, radyofrekans ve büyük mıknatıslarla çalışır. Tarama yönteminde beyindeki küçük değişimleri tespit etmek için manyetik alanlar kullanılır. Böylece baloncukların yeri, durumu anlaşılabilir.

Manyetik rezonans anjiyografi (MRA) prosedüründe ise manyetik rezonans, intravenöz kontrast boyasının bir kombinasyonu kullanılır. Boya, MRI taramasında damarların opak görünmensine imkan tanıyarak doktorun teşhis koymasına katkı sağlar.

Beyin Anevrizması Tedavisi Nasıl Olur?

Patlamış olan beyin anevrizması vakalarında genellikle iki farklı cerrahi yöntem tercih edilir. Bunlardan biri cerrahi klipleme, diğer ise endovasküler koillemedir. Baloncuk tedavisinde kullanılan yöntemlerin detayları aşağıdaki gibidir:

• Cerrahi klipleme: Cerrahi klipleme işleminde cerrah, anevrizmayı belirlemek için kafatasının bir bölümünü açar. Öncelikle anevrizmayı besleyen damarı bulan cerrah, kan akışını durdurmaya çalışır. Bunun için damara küçük bir metal parça eklenir. Metal klipsle bölgede kan akışı durur.
• Endovasküler koilleme: Bu işlem kafatası açılmadan yapılır. Endovasküler koillemede kasıktan yerleştirilen kateter aracılığıyla damar içine platin tel yerleştirilir. Tel balon içerisine konur. Bu da damar içinde pıhtı oluşturmaya yardım eder. Böylece kan akışı durabilir.

Beyin baloncuğunu tedavi eden bu teknikler kendi içinde risklere sahiptir. Tedavide beyindeki kan akışının belirli bir süre durması, farklı durumlara davetiye çıkarabilir. Ancak baloncuklar tedavi edilmediğinde de hastalar için risk oluşturabilir. Ameliyat gibi yöntemlerin işe yaramadığı durumlarda uzman hekim kadrosu akış yönünü değiştiren ameliyat gibi çözümlere başvurabilir. Büyük anevrizma vakaları için tercih edilen bu yöntemde açık ameliyatla kafatası açılır. Atardamarın iç duvarına stent yerleştirilir. Bu sayede damarda kan birikimi, damar patlaması önlenebilir. Anevrizmanın erken teşhis edildiği durumlarda kan basıncını dengeleyen ilaçlar da yeterli olabilir. Baloncuk oluşumuyla ilgili herhangi bir belirti görülmesi halinde vakit kaybetmeden uzman bir hekime başvurulması önerilir.

Kaynaklar:

1. https://www.ninds.nih.gov/health-information/disorders/cerebral-aneurysms#:~:text=A%20cerebral%20aneurysm%20
2. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/16800-brain-aneurysm
3. https://hospital.uillinois.edu/primary-and-specialty-care/neurology-and-neurosurgery/neurological-conditions-we-treat/brain-aneurysm/risk-factors