Ankilozan Spondilit Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Ankilozan Spondilit Nedir?

Ankilozan Spondilit hastalığı omurgada ve omurga ile kalça kemiği arasındaki eklemde rahatsızlık oluşturan, iltihaplı bir romatizma türüdür. Omurganın eklemlerindeki iltihaplanma, zamanla kemiklerin birleşmesine ve omurlar arasında kayganlığı sağlayan disklerin kaybolmasına neden olabilir. İltihaplanma sonucu iki kemik birleşerek tek bir kemik hâlini alır. Bu durum, omurganın kademeli olarak katılaşmasına ve sertleşmesine yol açabilir. Ankilozan spondilit genellikle genç erişkinleri etkiler ve bel ağrısı, sertlik ve hareket kısıtlılığı gibi belirtilerle kendini gösterir. Hastalığın tam nedeni bilinmemekle birlikte genetik yatkınlık, bağışıklık sistemi anormallikleri ve çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Ankilozan spondilit, yaşam boyu devam eden bir durum olup, erken teşhis ve yönetimle semptomların kontrol altına alınması mümkündür.

Ankilozan Spondilit Kimlerde Görülür?

Ankilozan spondilit, çoğunlukla genç ve orta yaşlı yetişkinlerde görülen bir romatoid artrit türüdür. Hastalık genellikle erkeklerde kadınlara oranla daha sık görülür. Genç erişkinlerde başlayabilir ve genellikle 30'lu yaşlarda teşhis edilir. Ancak, her yaş grubunda ortaya çıkabilir. Ankilozan spondilit de, genetik yatkınlık önemli bir faktördür. Özellikle, aile geçmişinde ankilozan spondilit veya benzer romatoid hastalıkların bulunması, kişinin bu hastalığa yatkın olabileceğini gösterebilir. Ayrıca HLA-B27 adlı geni bulunan kişilerde  görülme riskini daha fazla olabilir.

Ankilozan Spondilitin Neden Olur?

Ankilozan spondilitin günümüzde hala tam nedeni bilinmemekle birlikte, çoğunlukla genetik ve çevresel faktörler etki edebilir. Ayrıca, vücut bağışıklık sisteminin verdiği anormal tepkiler hastalığın meydana gelmesine neden olabilir. Ankilozan spondilitin başlıca nedenleri:

• Genetik Yatkınlık: Ankilozan spondilitin gelişiminde genetik yatkınlığın rolü büyüktür. HLA-B27 adlı gen bu hastalığa yatkınlığı artıran bir faktördür. HLA-B27 genine sahip olan kişiler, diğerlerine göre daha yüksek bir risk altında olabilirler. Ancak, bu genin taşıyan kişilerde ankilozan spondilitin görülmeyebilir. Rahatsızlığın meydana gelmesi için çevresel faktörlerle birleşmesi gerekebilir.
• Çevresel Faktörler: Çevresel faktörlerin ankilozan spondilit gelişiminde rol oynayabilir. Özellikle bağışıklık sistemi üzerinde etkisi olan çevresel faktörler, genetik yatkınlığı olan bireylerde hastalığı başlatabilir. Bu faktörler arasında enfeksiyonlar, özellikle bağırsak enfeksiyonları, önemli olabilir.
• Bağışıklık Sistemi Faktörleri: Bağışıklık sistemi, ankilozan spondilitin gelişiminde önemli bir rol oynar. Bağışıklık sistemi, normalde vücuda zarar veren mikroplara karşı koruma sağlar. Ancak, bağışıklık sistemindeki anormal bir tepki, kendi hücrelere karşı saldırıya neden olabilir. Ankilozan spondilitte, bağışıklık sistemi omurga ve eklemleri hedef alabilir, bu da iltihaplı bir süreci başlatabilir.

Ankilozan Spondilitin Belirtileri Nelerdir?

Ankilozan spondilit belirtileri genellikle yavaşça başlar. İlk belirtiler arasında bel ağrısı ve sertliği yer alır. Bu belirtiler çoğunlukla belirli bir düzen içinde meydana gelir. Başlangıçta, sabahları bel ağrısı ve sertlik ile başlayan semptomlar gün içinde hareket ettikçe azalabilir. Ancak, zamanla bel ağrısı artabilir ve hatta dinlenirken bile devam edebilir. Ayrıca, boyun, sırt ve kalça bölgelerinde de ağrı hissedilebilir. Hastalığın belirtileri kişiden kişiye değişebilir, ancak çoğunlukla ortak özelliklere sahiptir. Ankilozan spondilitin yaygın belirtileri:

• Bel Ağrısı ve Sertlik: En yaygın ankilozan spondilit belirtisi hastalarda görülen bel ağrısıdır. Bu ağrı genellikle belirli bir süre devam eder ve sabahları daha belirgin olabilir.
• Kalça ve Omuz Ağrısı: Belirtiler, omurga dışındaki diğer bölgelerde de görülebilir. Kalça ve omuz eklemlerinde ağrı ve sertlik yaygın görülen belirtilerdendir.
• Fiziksel Belirtiler: Hastalığın ilerlemesiyle, bel omurlarının birleşim yerlerinde şişlikler ve belirginleşen kemik oluşumları görülebilir.
• Genel Yorgunluk: Ankilozan spondilit, hastalarda genel yorgunluk ve halsizlik hissine neden olabilir.
• Uyku Problemleri: Bel ağrısı ve rahatsızlık nedeniyle, hastaların uykusu da olumsuz yönde etkilenebilir.

Ankilozan Spondilitin Nasıl Teşhis Edilir?

Ankilozan spondilit doğru bir şekilde teşhisi, uzman doktor tarafından klinik ve laboratuvar yöntemi kullanılarak yapılır. Ankilozan spondilit teşhisinde yaygın olarak kullanılan yöntemler:

Hasta Öyküsü ve Fiziksel Muayene: Uzman doktor tarafından hastanın şikayetleri, semptomlarının başlangıcı ve şiddeti hakkında detaylı bir bilgi alınır. Fiziksel muayene, belirtileri daha iyi görmek ve özellikle oluşumu başlamış ise omurga hareket kısıtlılığı gibi belirtileri değerlendirmek için yapılır.

Laboratuvar Testleri: Kan testleri, hastanın iltihaplanma düzeyini değerlendirmek ve diğer romatizmal hastalıkları elemek için yapılır. Çoğunlıkla sedimentasyon hızı (ESR) ve C-reaktif protein (CRP) gibi veriler bakılır.

Görüntüleme Çalışmaları: Röntgen, manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ve bilgisayarlı tomografi (BT) gibi görüntüleme teknikleri, omurga ve pelvis bölgesindeki değişiklikleri görmek için kullanılır. Ankilozan spondilitte genellikle omurga üzerinde oluşan  "bamboo köprüsü" görüntüsü ortaya çıkar.

HLA-B27 Testi: Bir genetik test olan HLA-B27, ankilozan spondilit ile ilişkili olabilir. Ancak bu test tanı koymak için tek başına yeterli değildir ve diğer bulgularla birlikte değerlendirilir.

Ankilozan Spondilit Nasıl Tedavi Edilir?

Ankilozan spondilit tedavisi, hastalığın belirtilerini hafifletmeyi, iltihaplanmayı kontrol altına almaya ve hastanın yaşam kalitesini arttırmayı amaçlar. Tedavi, ağrıyı azaltmak, iltihabı kontrol altında tutmak ve omurganın esnekliğini korumak amacıyla yapılır. Nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar (NSAID'ler) sıkça kullanılırlar. Ayrıca, fizik tedavi ve egzersiz programları, omurga esnekliğini artırabilir ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir. Hastalığın ileri evrelerinde, biyolojik ilaçlar veya immünsüpresanlar kullanılabilir. Ankilozan spondilit tedavisinde kullanılan yaygın tedavi yöntemleri:

İlaç Tedavisi: Nonsteroidal anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID'ler), ağrıyı hafifletmek ve iltihaplanmayı kontrol altına almak için sıklıkla kullanılır. Steroidler, özellikle akut dönemlerde belirtileri azaltmak için kullanılabilir. İlerleyen durumlarda ise hastalığı modifiye edici antirematoid ilaçlar (DMARD'lar) ve biyolojik ilaçlar kullanılabilir.

Fizik Tedavi ve Egzersiz: Omurga hareketliliğini artırmak, duruşu düzeltmek ve kas gücünü artırmak için fizyoterapi önemlidir. Özel egzersiz programları, hastaların günlük yaşam aktivitelerini daha rahat yapmalarına yardımcı olabilir.

Duruş Eğitimi ve Ergoterapi: Hastalara doğru duruş teknikleri öğretilir ve günlük yaşamlarını daha etkili bir şekilde yönetmelerine yardımcı olacak adaptasyonlar yapılır.

Hasta Eğitimi: Hastalara, hastalığın seyri, tedavi seçenekleri ve yaşam tarzı değişiklikleri konusunda bilgi verilir. Bu, hastaların kendi sağlıklarını yönetmelerini sağlar.

Cerrahi Müdahale: Nadiren, ilerleyen durumlarda omurga deformitelerini düzeltmek veya etkilenen eklemi değiştirmek için cerrahi müdahale gerekebilir. Örneğin kalça eklemleri etkileniyorsa kalça protezi ameliyatı yapılabilir. Çok nadir durumlarda, omurganın kötü bir şekilde bükülmesi rahatsızlığında düzeltici cerrahi müdahale düşünülebilir.

Ankilozan Spondilit Hakkında Sık Sorulan Sorular

Ankilozan Spondilit Çeşitleri Nelerdir?

Ankilozan spondilitin çeşitleri radyografik ankilozan spondilit (AS) ve non-radyografik aksiyel spondiloartrit (nr-axSpA) olmak üzere iki çeşittir. Radyografik AS, röntgen görüntülerinde tespit edilebilen durum olup non-radyografik AS ise radyografik belirtiler göstermeyen ancak klinik belirtileri olan bir rahatsızlık çeşididir.

Ankilozan Spondilit Hastalığına Hangi Bölüm Bakar?

Ankilozan spondilit hastalığına çoğunlukla hastanelerin romatoloji uzmanları bakmaktadır. Romatologlar, eklem ve bağ dokusu hastalıklarıyla ilgilenen uzmanlardır ve ankilozan spondilit gibi iltihaplı romatizmal hastalıkların teşhisi, tedavisi ve yönetiminde görev alırlar.

Ankilozon spondilitin hastalığı kişilerin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyen bir rahatsızlık olup tedavisi genellikle uzun bir süreç alabilir. Ankilozon Sponditit rahatsızlığı bulunan kişilerin semptomlarını azaltmak ve yaşam kalitelerini artırmak tedaviye başlamaları önemlidir.