Yetişkin Solunum Sıkıntısı Sendromu

Yetişkin Solunum Sıkıntısı Sendromu (ARDS) Nedir?

Yetişkin Solunum Sıkıntısı Sendromu, kısaca ARDS, akciğerlerin ani ve ciddi şekilde hasarlanması sonucunda ortaya çıkan, yaşamı tehdit edebilecek düzeyde ağır seyreden bir solunum yetmezliği tablosudur. Bu sendromda, akciğerlerdeki hava kesecikleri olan alveoller sıvıyla dolar ve bu durum oksijenin kana geçişini önemli ölçüde engeller. ARDS, genellikle altta yatan ciddi bir hastalık ya da travmatik bir olayın ardından ortaya çıkar. Klinik tablo hızla ilerleyerek, yoğun bakımda mekanik solunum desteği gerektirecek düzeyde oksijenlenme bozukluğuna neden olabilir. Bu sendrom, solunum desteğine rağmen hipoksemi yani düşük kan oksijen düzeyi ile karakterizedir. ARDS, yalnızca akciğerleri değil, tedavi edilmediği takdirde çoklu organ yetmezliğine yol açabilecek sistemik bir duruma dönüşebilir. Yoğun bakım pratiğinde sık karşılaşılan ve yüksek mortalite oranına sahip olan bu sendrom, acil ve çok disiplinli müdahale gerektirir.

ARDS Neden Olur?

ARDS’nin en yaygın nedenleri arasında ciddi enfeksiyonlar, travmalar, sepsis ve aspirasyon bulunur. Özellikle bakteriyel veya viral kaynaklı ağır zatürre vakaları, ARDS gelişiminde önde gelen tetikleyici faktörlerdendir. Sepsis, yani vücudun enfeksiyona verdiği kontrolsüz sistemik yanıt, damar geçirgenliğini artırarak alveol duvarlarının hasar görmesine neden olur ve bu da sıvı sızmasına yol açar. Aspirasyon, yani mide içeriğinin solunum yoluna kaçması durumu da akciğer dokusunda ciddi iltihaplanma oluşturarak ARDS’yi tetikleyebilir. Yanıklar, pankreatit, büyük cerrahiler, kan transfüzyonları ve bazı ilaçlar da ARDS’ye neden olabilecek sistemik inflamatuar süreçleri başlatabilir. COVID-19 gibi viral enfeksiyonlar, son yıllarda ARDS’nin en sık nedenlerinden biri hâline gelmiştir. Bazı durumlarda ise ARDS, tek başına bir akciğer hastalığı olmaksızın, vücudun diğer bölgelerinde gelişen ciddi travmaların ya da sistemik inflamasyonun akciğerlere etkisiyle de ortaya çıkabilir.

ARDS Belirtileri Nelerdir?

ARDS, genellikle saatler ya da günler içinde hızla gelişen nefes darlığı ile kendini gösterir. Başlangıçta sadece eforla ortaya çıkan solunum sıkıntısı, kısa sürede istirahat hâlinde bile belirginleşir. Nefes alıp vermede zorlanma, hızlı solunum, göğüste sıkışma hissi ve oksijen yetersizliğine bağlı olarak dudaklarda ve tırnak diplerinde morarma görülebilir. Hastaların çoğunda oksijen seviyeleri belirgin şekilde düşer ve bu durum baş dönmesi, konfüzyon, halsizlik gibi sistemik belirtilerle birlikte seyreder. Göğüs röntgeni ya da tomografide her iki akciğerde yaygın opasiteler, yani akciğerlerde sıvı birikimini gösteren bulgular saptanabilir. Klinik tablo ağırlaştıkça hasta konuşmakta güçlük çeker, bilinç düzeyinde azalma olabilir ve genellikle yoğun bakım desteğine ihtiyaç duyar. Solunum yetmezliğinin ilerlemesi durumunda mekanik ventilasyon gerekebilir. ARDS’nin belirtileri altta yatan nedene göre şekillense de, ana belirti oksijenlenme bozukluğu ve bunun sistemik yansımalarıdır. Erken tanı, uygun solunum desteği ve neden olan durumun etkin tedavisi ile hastanın hayatta kalma şansı artırılabilir. Bu nedenle belirtilerin fark edilmesi hâlinde zaman kaybetmeden profesyonel sağlık desteği alınması kritik öneme sahiptir.