Yenidoğan/Çocuk İşitme Kayıpları ve Tarama Testleri

İşitme kaybı nedir ve çocuklarda nasıl görülür?

İşitme kaybı, sesin normal işitme eşiği altında algılanması ya da hiç algılanamaması durumudur. Bu durum çocuklarda doğumsal ya da sonradan gelişen nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. İşitme kaybı; iletim tipi, sensörinöral (sinirsel) tip veya her ikisinin birlikte görüldüğü karışık tip olarak sınıflandırılır. Özellikle erken yaşta fark edilmeyen işitme kayıpları, çocuğun dil ve konuşma gelişimini, sosyal becerilerini ve öğrenme kapasitesini olumsuz etkileyebilir. Doğumsal işitme kaybı genellikle genetik faktörlere, doğum travmalarına ya da anne karnındaki enfeksiyonlara bağlıdır. Edinsel işitme kayıpları ise kulak enfeksiyonları, travmalar, yüksek ses maruziyeti veya bazı ilaçların yan etkisiyle gelişebilir. İşitme kaybı çocukluk çağında ne kadar erken tanınırsa, tedavi şansı ve gelişimsel etkileri en aza indirilebilir.

Yenidoğan/çocuk işitme kaybı belirtileri nelerdir?

Yenidoğan ve küçük çocuklarda işitme kaybı belirtileri genellikle dolaylıdır ve dikkatli gözlem gerektirir. Yenidoğan döneminde, ani seslere tepki vermeme, anne sesine dönmeme ve sakinleştirici seslere yanıt vermeme en erken belirtilerdendir. Üç ila altı ay arasında çevresel seslere ilgisizlik, başını sese yöneltmeme ve gülücüklerle karşılık vermeme dikkat çeker. Daha büyük çocuklarda ise konuşma gelişiminde gecikme, sözcük dağarcığının yaşa uygun olmaması, sık sık “ne dedin?”, “anlamadım” gibi ifadeler kullanma ya da yüksek sesle televizyon izleme gibi davranışlar görülebilir. Sosyal etkileşimde isteksizlik ve akademik performansta düşüş de işitme kaybının önemli ipuçlarıdır. Bu belirtiler gözlendiğinde vakit kaybetmeden işitme değerlendirmesi yapılmalıdır.

İşitme tarama testleri nasıl yapılır?

Yenidoğan işitme taramaları, bebek doğduktan sonra ilk günlerde veya en geç ilk ay içinde hastane ortamında yapılır. En yaygın iki yöntem; Otoakustik Emisyon (OAE) ve Beyinsapı İşitsel Uyarılmış Potansiyeller (ABR veya BERA) testleridir.
OAE testi, iç kulaktaki tüy hücrelerinin ses yanıtlarını ölçerek kulak fonksiyonunu değerlendirir. Hızlı, ağrısız ve yaygın kullanılan bir testtir.
ABR testi ise ses uyaranlarına karşı beyin sapında oluşan elektriksel yanıtları ölçer ve işitme sinirlerinin işlevselliği hakkında bilgi verir. Bu test genellikle uyku halinde ya da hafif sedasyon altında uygulanır.
İlk tarama testinden geçen bebekler rutin izleme alınırken, testte başarısız olan bebekler ileri değerlendirme için yönlendirilir. Daha büyük çocuklarda ise odyometri, timpanometri, konuşma odyometrisi gibi yaşa uygun işitme testleri kullanılır. İşitme kaybının tipi ve derecesi bu testler sonucunda belirlenir.

Çocuklarda işitme kaybı nasıl tedavi edilir?

Çocuklarda işitme kaybının tedavisi, kaybın türüne ve şiddetine göre değişir. İletim tipi işitme kayıpları, genellikle orta kulak hastalıklarına bağlıdır ve medikal veya cerrahi tedavi ile düzeltilebilir. Orta kulakta sıvı birikimi olan vakalarda ventilasyon tüpü uygulaması etkili olabilir.
Sensörinöral işitme kayıplarında, kayıp genellikle kalıcıdır ve tedavi planı işitme cihazları ya da koklear implant uygulamaları üzerine şekillenir. Hafif ve orta derecedeki kayıplarda işitme cihazları ile yeterli fayda sağlanabilir. İleri ya da çok ileri işitme kayıplarında ise koklear implant seçeneği değerlendirilir.
Tedavinin başarısı için erken tanı, cihazlandırma ve buna eşlik eden konuşma terapisi, dil gelişim desteği ve aile eğitimi büyük önem taşır. İşitme kaybı olan çocukların düzenli aralıklarla odyolojik ve gelişimsel takiplerinin yapılması, tedavi sürecinin etkinliğini artırır.

Sonuç

İşitme kaybı, çocukluk döneminde erken tanı ve uygun müdahale ile kontrol altına alınabilir ve çocuğun gelişim potansiyelinin en üst düzeye ulaşması sağlanabilir. Ailelerin seslere yanıt, konuşma gelişimi ve sosyal etkileşim gibi alanlarda dikkatli gözlem yapması, erken müdahalenin anahtarıdır. Doğumdan itibaren yapılan işitme taramaları ve düzenli odyolojik takipler sayesinde işitme kaybı olan çocuklar, yaşıtlarıyla eşit koşullarda iletişim kurabilir ve öğrenim hayatlarına sağlıklı bir şekilde devam edebilir.