Uyku Apnesi

Uyku apnesi nedir?

Uyku apnesi, uykuda solunumun tekrar eden duraklamalarla kesintiye uğradığı, ciddi ve potansiyel olarak yaşam kalitesini etkileyen bir solunum bozukluğudur. Bu duraklamalar genellikle 10 saniyeden uzun sürer ve saatler boyunca onlarca kez tekrarlayabilir. Uyku apnesi temel olarak üç ana tipe ayrılır: obstrüktif uyku apnesi (OUA), santral uyku apnesi ve karma (mixed) uyku apnesi. En sık görülen formu olan obstrüktif uyku apnesi, üst solunum yollarında hava akımını engelleyen yumuşak dokuların gevşemesiyle meydana gelir. Uyku apnesi, yalnızca horlama ve uyku bozukluğu değil; aynı zamanda kalp hastalıkları, hipertansiyon, diyabet ve inme gibi ciddi sağlık sorunlarıyla da ilişkilidir.

Uyku apnesinin belirtileri nelerdir?

Uyku apnesinin en belirgin belirtisi, uykuda solunum durmalarıdır. Bu durmalar genellikle kişi tarafından fark edilmez, ancak yanında uyuyan biri tarafından gözlemlenebilir. En sık eşlik eden bulgu yüksek sesli ve düzensiz horlamadır. Uyku apnesi olan bireylerde ayrıca sabahları yorgun uyanma, gün içinde aşırı uyuklama, konsantrasyon bozukluğu, unutkanlık, ağız kuruluğu, sabah baş ağrısı ve huzursuz uyku gibi şikâyetler görülür.

Gece boyunca sık uyanma, boğulma hissiyle uyanma veya gece terlemeleri de sık karşılaşılan belirtiler arasındadır. Santral uyku apnesi olan bireylerde solunum durmaları beyin kaynaklı olup, horlama daha az belirgin olabilir. Uyku apnesi tedavi edilmediğinde uzun vadede ruh hali değişiklikleri, depresyon, iş veya okul performansında düşüş gibi sorunlara da neden olabilir.

Uyku apnesi nasıl teşhis edilir?

Uyku apnesinin teşhisi, öncelikle hastanın ayrıntılı öyküsünün alınması ve fizik muayene ile başlar. Şikâyetlerin değerlendirilmesinin ardından en güvenilir tanı yöntemi olan polisomnografi (uyku testi) uygulanır. Bu test, uyku sırasında solunum, kalp ritmi, oksijen düzeyi, beyin dalgaları, göz hareketleri ve kas aktivitesini izleyerek uyku apnesi olup olmadığını belirler. Uyku testi genellikle gece boyunca bir uyku laboratuvarında gerçekleştirilir, ancak bazı durumlarda evde uyku testi yapılması da mümkündür.

Polisomnografi sonucunda apne-hipopne indeksi (AHİ) hesaplanarak uyku apnesinin varlığı ve şiddeti belirlenir. AHİ'nin yüksek olması, apne sayısının fazla olduğunu ve tedavi gerekliliğini gösterir. Tanı sürecinde ayrıca KBB değerlendirmesiyle üst solunum yolu darlıkları, burun tıkanıklıkları veya yumuşak damak gevşekliği gibi yapısal faktörler de incelenebilir. Gerektiğinde görüntüleme yöntemlerinden ve kardiyopulmoner değerlendirmelerden de yararlanılır.

Sonuç

Uyku apnesi, yalnızca uykuyu değil genel sağlığı da olumsuz etkileyen ciddi bir rahatsızlıktır. Belirtilerin erken dönemde fark edilmesi, doğru tanı ve uygun tedaviyle hem yaşam kalitesi artırılabilir hem de uzun vadeli sağlık riskleri azaltılabilir. Özellikle horlama, gündüz aşırı yorgunluk veya uykuda nefes durması gibi belirtiler yaşayan bireylerin uzman değerlendirmesi alması önemlidir.