Üsye

Üst solunum yolu enfeksiyonu (ÜSYE) nedir?

Üst solunum yolu enfeksiyonu (ÜSYE), burun, boğaz, sinüsler, yutak ve gırtlak gibi üst hava yollarını etkileyen, genellikle virüs kaynaklı olan enfeksiyonları ifade eder. Soğuk algınlığı, farenjit, sinüzit, larenjit ve tonsillit gibi hastalıklar bu grup içinde yer alır. ÜSYE, özellikle sonbahar ve kış aylarında yaygın olarak görülür ve çocuklar, yaşlılar ile bağışıklık sistemi zayıflamış bireylerde daha sık rastlanır. Enfeksiyon, hava yoluyla taşınan damlacıklar, doğrudan temas veya ortak kullanım alanları aracılığıyla kişiden kişiye bulaşabilir. Çoğunlukla kendi kendini sınırlayan bir seyir izlese de, altta yatan hastalığı olan bireylerde komplikasyon gelişme riski daha yüksektir.

ÜSYE belirtileri nelerdir?

ÜSYE genellikle hafif seyirli semptomlarla başlar ve birkaç gün içinde belirginleşir. En yaygın belirtiler arasında burun akıntısı, burun tıkanıklığı, hapşırık, boğaz ağrısı, öksürük ve baş ağrısı bulunur. Bazı bireylerde ses kısıklığı, boğazda yanma hissi, hafif ateş ve halsizlik de görülebilir. Sinüslerin etkilenmesi durumunda yüzde dolgunluk hissi ve baş ağrısı belirginleşebilirken, boğazda enfeksiyon varsa yutma güçlüğü ve boğazda kızarıklık ön plandadır. Viral kaynaklı ÜSYE’lerde genellikle ateş düşük düzeydedir ve belirtiler birkaç gün içinde azalırken, bakteriyel enfeksiyonlarda daha yüksek ateş ve uzun süren semptomlar görülebilir. Öksürük, burun akıntısı gibi belirtiler özellikle çocuklarda daha uzun sürebilir ve gece rahatsızlık verebilir.

ÜSYE nasıl teşhis ve tedavi edilir?

ÜSYE tanısı genellikle hastanın öyküsüne ve fizik muayene bulgularına dayanarak konur. Hekim, belirtilerin süresi, şiddeti ve seyrini sorgulayarak enfeksiyonun viral mi yoksa bakteriyel mi olduğu konusunda değerlendirme yapar. Fizik muayene sırasında boğaz, kulak ve burun yapıları incelenir; lenf bezlerinde şişlik, burun mukozasında ödem, boğazda kızarıklık veya bademciklerde iltihap olup olmadığına bakılır. Genellikle laboratuvar testlerine ihtiyaç duyulmaz, ancak bazı durumlarda tam kan sayımı, C-reaktif protein (CRP) testi ya da boğaz kültürü gerekebilir.

Tedavi, enfeksiyonun tipine ve semptomların şiddetine göre planlanır. Viral kaynaklı ÜSYE’lerde antibiyotik kullanılmaz; semptomları hafifletmeye yönelik destekleyici tedavi yeterlidir. Bu kapsamda bol sıvı alımı, dinlenme, ateş düşürücüler, burun açıcı spreyler ve boğaz pastilleri önerilebilir. Bakteriyel enfeksiyon şüphesi varsa, hekimin uygun görmesi hâlinde antibiyotik tedavisi başlanabilir. Özellikle çocuklarda ve bağışıklık sistemi zayıf bireylerde, tedaviye yanıtın yakından izlenmesi ve komplikasyon gelişiminin önlenmesi açısından dikkatli takip gereklidir.

Sonuç

Üst solunum yolu enfeksiyonları, yaygın görülen ve genellikle viral nedenlerle ortaya çıkan hastalıklardır. Belirtileri hafif olsa da, altta yatan hastalıkları olan bireylerde dikkatle takip edilmesi gerekir. Erken tanı, uygun destek tedavisi ve gerektiğinde antibiyotik kullanımı ile semptomlar kontrol altına alınabilir ve hastalığın seyri hafifletilebilir.