Tüplerin Tıkalı Veya Bağlı Olduğu Durumlar

Tüplerin tıkalı veya bağlı olduğu durumlar nedir?

Tüplerin tıkalı ya da bağlı olması, kadın üreme sisteminde yer alan fallop tüplerinin sperm ile yumurtanın buluşmasına veya döllenmiş yumurtanın rahme ulaşmasına engel olacak şekilde geçirgenliğini kaybetmesi durumudur. Bu durum, genellikle kısırlığın (infertilitenin) önemli nedenlerinden biridir. Fallop tüpleri, yumurtalık ile rahim arasında yer alır ve yumurtlamadan sonra yumurtanın alınarak sperm ile döllenmesini ve döllenmiş embriyonun rahme taşınmasını sağlar. Tüplerin tek taraflı veya çift taraflı tıkalı ya da bağlanmış olması, doğal yolla gebeliğin oluşmasını zorlaştırır ya da imkânsız hale getirir.

Bazı kadınlarda tüpler doğuştan anormal gelişmiş olabilirken, çoğu olguda tıkanıklık ya da yapışıklık zamanla gelişen inflamatuar, enfeksiyöz veya cerrahi süreçlere bağlı olarak ortaya çıkar. Fallop tüplerinin cerrahi olarak bağlanması ise genellikle doğum kontrol yöntemi olarak bilinen tüp ligasyonu amacıyla bilerek yapılan bir işlemdir.

Tüplerin tıkalı veya bağlı olmasının nedenleri nelerdir?

Tüplerin tıkanmasının en yaygın nedenlerinden biri pelvik inflamatuar hastalık (PID) olarak bilinen, genellikle klamidya veya gonore gibi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara bağlı gelişen iltihabi durumlardır. Bu enfeksiyonlar zamanla tüplerin iç yapısında kalıcı hasar oluşturabilir. Geçirilmiş dış gebelikler, tüplerin yapısını bozarak hem tıkanıklığa hem de fonksiyon kaybına yol açabilir.

Tüplerin tıkanmasına neden olan bir diğer önemli faktör, endometriozis hastalığıdır. Endometriozis, rahim içi dokusunun rahim dışına yerleşmesiyle oluşur ve pelvik organlarda yapışıklık oluşturarak tüpleri etkileyebilir. Geçirilmiş pelvik veya batın cerrahileri, özellikle apandisit ameliyatı veya miyom operasyonları gibi müdahaleler de tüplerin çevresinde yapışıklıklara neden olabilir.

Bazı durumlarda kadınlar doğum kontrol amacıyla tüplerini cerrahi olarak bağlatabilir. Bu işlem “tüp ligasyonu” olarak adlandırılır ve fallop tüplerinin geçici ya da kalıcı olarak kapatılması anlamına gelir. Bu işlemden sonra doğal yolla gebelik mümkün olmaz.

Tüplerin tıkalı veya bağlı olduğu durumlar nasıl teşhis edilir?

Tüplerin açıklığını değerlendirmek için kullanılan en yaygın tanı yöntemi histerosalpingografi (HSG) adı verilen rahim filmi yöntemidir. Bu işlem sırasında rahim ağzından özel bir kontrast madde verilerek röntgen cihazı ile fallop tüplerinin görüntülenmesi sağlanır. Kontrast maddenin tüplerden geçip karın boşluğuna yayılması, tüplerin açık olduğunu gösterir. Eğer madde geçiş göstermiyorsa tıkanıklık söz konusudur.

Bazı durumlarda daha ileri değerlendirme için laparoskopi adı verilen kapalı cerrahi yöntem tercih edilir. Laparoskopi ile hem tüplerin yapısı doğrudan gözlemlenebilir hem de varsa yapışıklıklar cerrahi olarak düzeltilebilir. Sonohisterografi gibi sıvı bazlı ultrason yöntemleri de bazı vakalarda yardımcı tanı aracı olarak kullanılabilir.

Doğurganlık değerlendirmesi yapılan kadınlarda tüplerin durumu, diğer faktörlerle birlikte değerlendirilir. Tüplerin tek taraflı tıkanıklığı gebelik şansını tamamen ortadan kaldırmazken, çift taraflı tıkanıklık durumunda tüp bebek tedavisi gibi yardımcı üreme yöntemleri gündeme gelir.

Sonuç

Tüplerin tıkalı veya bağlı olması, doğal yolla gebeliği engelleyebilecek önemli bir kadın infertilite nedenidir. Enfeksiyonlar, endometriozis, cerrahi geçmiş ve bazı doğum kontrol yöntemleri bu duruma yol açabilir. Tanı, genellikle rahim filmi (HSG) ve gerektiğinde laparoskopi gibi görüntüleme yöntemleriyle konur. Uygun tanı ve tedavi planlaması ile bazı durumlarda tüplerin fonksiyonu yeniden kazanılabilirken, bazı hastalarda yardımcı üreme teknikleri gerekebilir.