Endoskopik Ultrason

Endoskopik Ultrason Nedir?

Endoskopik ultrason (EUS), sindirim sistemi organlarının ve çevresindeki dokuların detaylı şekilde incelenmesini sağlayan ileri düzey bir görüntüleme yöntemidir. Bu teknikte, uç kısmında yüksek frekanslı bir ultrason probu bulunan özel bir endoskop cihazı kullanılır. Cihaz ağızdan ya da anüsten ilerletilerek hedef organa ulaştırılır ve ultrason dalgaları sayesinde organların iç yapısı, duvar katmanları ve komşu yapılar ayrıntılı olarak görüntülenir.

EUS, hem tanısal hem de girişimsel işlemler için kullanılır. Tanısal amaçla, sindirim sistemi duvarındaki lezyonların invazyon derinliği, çevre lenf nodlarının yapısı ve pankreas, safra yolları gibi derin yerleşimli organların değerlendirilmesi mümkündür. Ayrıca inceleme sırasında görülen kitlelerden ya da lenf nodlarından ince iğne aspirasyon biyopsisi (FNA) alınabilir. Böylece hem görüntüleme hem de doku tanısı tek seansta sağlanabilir.

Endoskopik ultrason, klasik ultrasonografi ve tomografi gibi dıştan yapılan görüntüleme yöntemlerinden farklı olarak, hedef organa çok yakın mesafeden görüntü elde ettiği için çözünürlüğü çok yüksektir. Bu özelliği sayesinde erken evre tümörlerin tespiti, yayılım derecesinin belirlenmesi ve bazı tedavi kararlarının yönlendirilmesi açısından büyük önem taşır.

Hangi Durumlarda Endoskopik Ultrason Tercih Edilir?

Endoskopik ultrason birçok sindirim sistemi hastalığında tanı ve evreleme amacıyla tercih edilir. En yaygın kullanım alanlarından biri pankreas hastalıklarıdır. Pankreasın konumu nedeniyle klasik görüntüleme yöntemleri bazı durumlarda yetersiz kalabilir. EUS, pankreastaki kitlelerin, kistlerin, iltihabi süreçlerin ya da tümörlerin detaylı incelenmesini sağlar. Ayrıca kitlelerden biyopsi alınarak malignite tanısı konulabilir.

Safra yolları, karaciğer hilusu, duodenum ve mide arka duvarı gibi derin bölgelerin değerlendirilmesinde de EUS oldukça etkilidir. Safra yolu tıkanıklıkları, bilinmeyen nedenli sarılık, ampulla tümörleri gibi durumlarda, bu alanların ayrıntılı olarak görüntülenmesi tanıya katkı sağlar.

Yemek borusu, mide, rektum ve özofagogastrik bileşke gibi alanlarda gelişen erken evre tümörlerin evrelendirilmesinde de EUS önemli rol oynar. Tümörün sindirim sistemi duvarında hangi katmana kadar yayıldığı ve çevre lenf nodu tutulumunun olup olmadığı EUS ile hassas biçimde belirlenebilir. Bu bilgi, cerrahi kararların ya da endoskopik rezeksiyon işlemlerinin planlanmasında belirleyicidir.

Ayrıca lenfadenopati (büyümüş lenf nodları), mediyastenal kitleler, subepitelyal lezyonlar, gastrointestinal stromal tümörler (GIST) gibi durumlarda hem tanı hem de biyopsi amacıyla kullanılır. Endoskopik ultrason eşliğinde yapılan biyopsi işlemleri yüksek doğruluk oranına sahiptir ve genellikle güvenlidir.

Girişimsel EUS uygulamaları arasında kist drenajı, nörolitik blok uygulamaları, kanal darlığı stentlemeleri gibi özel işlemler de yer almaktadır. Bu nedenle EUS, sadece tanı değil, aynı zamanda bazı hastalıkların minimal invaziv tedavisinde de yer bulmaktadır.

Sonuç

Endoskopik ultrason, sindirim sistemi hastalıklarında hem detaylı görüntüleme hem de girişimsel uygulamalar için kullanılan gelişmiş bir teknolojidir. Özellikle pankreas ve safra yolları gibi derin yerleşimli organların değerlendirilmesinde yüksek hassasiyet sunar. Doku tanısı gerektiren durumlarda biyopsi ile desteklenebilir ve erken evre tümörlerin doğru evrelendirilmesine katkı sağlar. Uygun hasta seçimi ve deneyimli ekiplerle yapılan EUS işlemleri, tanı ve tedavi sürecini önemli ölçüde kolaylaştırır ve hastaya özel yaklaşımın temelini oluşturur.