Ritim Bozuklukları

Kalpte Ritim Bozukluğu Nedir?

Kalpte ritim bozukluğu, kalbin normal elektriksel uyarı sistemindeki aksaklıklar sonucu kalp atışlarının düzensiz, çok hızlı (taşikardi) veya çok yavaş (bradikardi) hale gelmesidir. Tıbbi olarak “aritmi” olarak adlandırılan bu durum, kalbin kan pompalama işlevini etkileyerek çeşitli klinik belirtilere ve bazı vakalarda ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Kalp, normalde sinüs düğümünden çıkan elektriksel uyarılarla dakikada 60–100 kez düzenli olarak atar. Bu ritmin bozulması, kalp odacıkları arasında senkronizasyonun kaybolmasına neden olabilir.

Ritim bozuklukları, atriyum (kulakçık), ventrikül (karıncık) ya da ileti yolları kaynaklı olabilir. En sık görülen tiplerden biri atriyal fibrilasyon olup, özellikle yaşlı bireylerde ve hipertansiyon hastalarında sık rastlanır. Bunun dışında ventriküler taşikardi, supraventriküler taşikardi, ekstrasistol (erken atım), AV bloklar gibi birçok farklı aritmi türü bulunmaktadır. Bazı ritim bozuklukları hayatı tehdit edebilecek ani kardiyak olaylara yol açabilirken, bazıları ise sadece takip gerektiren, daha masum seyirli olabilir.

Ritim Bozuklukları Neden Olur?

Ritim bozukluklarının gelişmesinde hem yapısal hem de fonksiyonel birçok etken rol oynar. En yaygın nedenlerden biri kalp kası hastalıklarıdır. Kalp krizi sonrası kalp kasının hasar görmesi, kalp yetmezliği, kalp kapak hastalıkları veya doğuştan gelen yapısal bozukluklar, elektriksel iletimin düzgün işlemesini engelleyebilir.

Elektrolit dengesizlikleri (özellikle potasyum, kalsiyum ve magnezyum), tiroid bozuklukları (hipertiroidi özellikle taşikardiye neden olabilir), yüksek tansiyon, şeker hastalığı, uyku apnesi ve kronik akciğer hastalıkları da aritmi gelişim riskini artırır.

Ayrıca stres, aşırı kafein veya alkol tüketimi, sigara, yoğun egzersiz, uykusuzluk ve bazı ilaçlar da ritim bozukluklarını tetikleyebilir. Genetik geçişli aritmi sendromları da nadir fakat önemli nedenler arasında yer alır (örneğin Brugada sendromu, uzun QT sendromu).

Bazı durumlarda ritim bozukluklarının nedeni belirlenemez ve bu tablolar “idiyopatik aritmiler” olarak adlandırılır. Ancak her durumda aritminin tipi, süresi, şiddeti ve eşlik eden diğer kalp-damar hastalıklarının varlığı, tedavi planlamasında belirleyici rol oynar.

Ritim Bozukluklarının Belirtileri Nelerdir?

Ritim bozuklukları, semptomsuz olabileceği gibi oldukça belirgin şikâyetlere de yol açabilir. En sık görülen belirti çarpıntıdır. Bu his, kalbin düzensiz, ani ve hızlı atması şeklinde tanımlanır. Nefes darlığı, baş dönmesi, bayılma hissi (presenkop), göğüs ağrısı ve yorgunluk da yaygın semptomlar arasındadır.

Ani bilinç kaybı (senkop) ciddi aritmi türlerinde görülebilir ve acil müdahale gerektirebilir. Kalbin aşırı yavaşlaması (bradikardi) durumunda ise halsizlik, uykuya eğilim, soğuk terleme ve konsantrasyon bozukluğu gibi belirtiler ön planda olabilir.

Belirtiler aralıklı olabileceği için tanı koymak her zaman kolay olmayabilir. Bu nedenle EKG, Holter monitörizasyonu (24-72 saatlik ritim kaydı), event recorder, efor testi ve ekokardiyografi gibi tanı araçlarından yararlanılır. Gerekli durumlarda elektrofizyolojik çalışma (EPS) ile kalpteki elektriksel aktivite detaylı şekilde değerlendirilir.

Sonuç

Ritim bozuklukları, kalbin elektriksel sistemindeki düzensizlikler sonucu gelişen ve bazen yaşamı tehdit edebilen önemli bir kalp ritim sorunudur. Çarpıntı, nefes darlığı, baş dönmesi gibi belirtilerle kendini gösterebilir ve dikkatli değerlendirme gerektirir. Altta yatan nedenin saptanması, uygun tedavi planlaması ve düzenli takip ile ritim bozuklukları kontrol altına alınabilir. Erken tanı, kalp sağlığını korumada ve komplikasyonların önlenmesinde kritik öneme sahiptir.