Rahim Ağzı Yetmezliği

Rahim ağzı yetmezliği nedir?

Rahim ağzı yetmezliği, gebelik sırasında rahim ağzı (serviks) dokusunun gebelik haftasına göre erken dönemde kendiliğinden incelmesi ve açılması durumudur. Bu durum genellikle 2. trimesterde (14–24. haftalar arasında), ağrı ya da rahim kasılmaları olmaksızın gelişir ve tekrarlayan düşükler veya erken doğum ile sonuçlanabilir. Rahim ağzı, gebelik boyunca kapalı ve güçlü bir yapıda kalmalı; ancak servikal yetmezlikte bu yapı, artan rahim içi basınca dayanamayarak zamanından önce açılır.

Servikal yetmezlik, gebeliğin ilerleyen dönemlerinde fetal kayıplara veya erken doğan bebeklerde sağlık sorunlarına yol açabileceği için, özellikle tekrarlayan ikinci trimester kayıpları olan kadınlarda dikkatle değerlendirilmesi gereken önemli bir obstetrik durumdur.

Rahim ağzı yetmezliği nedenleri nelerdir?

Rahim ağzı yetmezliğinin kesin nedeni her zaman belirlenemeyebilir; ancak bazı risk faktörleri bu durumu geliştirme olasılığını artırır. En önemli nedenler arasında önceki gebeliklerde ikinci trimester düşük öyküsü, rahim ağzı cerrahileri (örneğin konizasyon, LEEP işlemi) ve rahim ağzı travmaları yer alır.

Ayrıca daha önce yapılan dilatasyon-küretaj (D&C) işlemleri, çoklu doğumlar, rahim ağzında doğuştan gelen yapısal zayıflık ve bazı bağ dokusu hastalıkları da servikal yetmezliğe zemin hazırlayabilir. Yardımcı üreme teknikleriyle (tüp bebek gibi) elde edilen gebeliklerde de servikal uzunluk daha yakından takip edilir.

Genetik faktörlerin ve hormonal dengesizliklerin de serviksin yapısal bütünlüğünü etkileyebileceği düşünülmektedir. Ancak servikal yetmezlik bazen altta yatan belirgin bir neden olmaksızın da gelişebilir.

Rahim ağzı yetmezliği nasıl teşhis edilir?

Rahim ağzı yetmezliği tanısı çoğunlukla klinik öyküye dayanır. Özellikle daha önce ağrısız, ani başlayan düşük ya da erken doğum öyküsü olan gebelerde şüphelenilir. Tanı için en önemli araçlardan biri transvajinal ultrasonografi ile yapılan servikal uzunluk ölçümüdür. Gebelik haftasına göre serviksin 25 mm’nin altına inmesi, servikal yetmezlik açısından riskli kabul edilir.

Bazı durumlarda ultrasonografi sırasında serviksin “funneling” adı verilen huni şeklini alması, iç taraftan açılmaya başladığını gösterir. Bu bulgu da servikal yetmezlik lehine değerlendirilir. Gerekli durumlarda belirli aralıklarla servikal uzunluk takibi yapılır.

Jinekolojik muayene ile rahim ağzının açıklığı değerlendirilse de, tanı ve izlemde esas yöntem ultrasonografidir. Ayrıca vajinal akıntı, enfeksiyon veya rahim kasılmalarının eşlik edip etmediği de göz önünde bulundurulur.

Sonuç

Rahim ağzı yetmezliği, gebelikte serviksin ağrısız ve erken açılması sonucu düşük veya erken doğuma neden olabilen ciddi bir durumdur. Önceki gebelik öyküsü, servikal cerrahiler ve bazı yapısal faktörler riski artırabilir. Tanı, genellikle transvajinal ultrasonografi ile serviks uzunluğunun değerlendirilmesi yoluyla konur. Erken tanı ve uygun yönetim, gebeliğin sağlıklı şekilde devam etmesi için kritik öneme sahiptir.