Periferik arter hastalığı nedir?
Periferik arter hastalığı (PAH), başta bacaklar olmak üzere vücudun kol ve bacak gibi uç organlarını besleyen atardamarların daralması veya tıkanması sonucu ortaya çıkan dolaşım bozukluğudur. Bu durum, genellikle damar duvarlarında kolesterol, yağ ve diğer maddelerin birikimiyle oluşan ateroskleroz sürecine bağlı gelişir. Aterosklerotik plaklar damar lümenini daraltarak kan akışını kısıtlar, dokuların yeterli oksijen ve besin almasını engeller.
PAH, kalp damar hastalıklarıyla benzer risk faktörlerine sahiptir: sigara kullanımı, diyabet, hipertansiyon, yüksek kolesterol ve ileri yaş en önemli etkenlerdir. Periferik arter hastalığı yalnızca uzuvları değil, genel olarak kardiyovasküler sağlığı etkileyen sistemik bir hastalık olarak kabul edilir ve kalp krizi ya da inme riskini artırabilir.
Periferik arter hastalığının belirtileri nelerdir?
Periferik arter hastalığı erken evrelerde belirti vermeyebilir. Ancak damar tıkanıklığı arttıkça semptomlar daha belirgin hale gelir. En yaygın belirti, özellikle yürüyüş sırasında ortaya çıkan ve dinlenmekle geçen bacak ağrısıdır. Bu duruma intermitan klodikasyon adı verilir. Ağrı genellikle baldır bölgesinde hissedilir; ancak tıkanıklığın yerine bağlı olarak uyluk, kalça veya ayakta da görülebilir.
Hastalığın ilerleyen evrelerinde istirahatte bile ağrı olabilir. Ayrıca bacaklarda soğukluk hissi, solukluk, nabız zayıflığı veya kaybı, tırnaklarda kalınlaşma, yara iyileşmesinde gecikme ve ciltte renk değişiklikleri gibi bulgular ortaya çıkabilir. İleri vakalarda, doku ölümü (gangren) gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir ve bu durum uzuv kaybına kadar ilerleyebilir.
Periferik arter hastalığı nasıl teşhis edilir?
PAH tanısı, hastanın şikâyetleri, risk faktörleri ve fizik muayene bulguları doğrultusunda konur. Muayene sırasında bacaklarda nabızların zayıf veya alınamıyor olması tanıda önemli ipuçları sunar. Ayak bileği-kol indeksi (ABİ) ölçümü, tanıda kullanılan basit ama etkili bir yöntemdir. Bu yöntemde, ayak bileği ve kol tansiyonları karşılaştırılarak damar tıkanıklığı olup olmadığı belirlenir.
Tanıyı kesinleştirmek ve hastalığın yaygınlığını değerlendirmek amacıyla Doppler ultrasonografi yaygın olarak kullanılır. Bu yöntemle damar içindeki kan akımı görüntülenir ve tıkanıklık derecesi belirlenebilir. Gerekli durumlarda bilgisayarlı tomografi anjiyografi (BT anjiyografi), manyetik rezonans anjiyografi (MR anjiyografi) veya klasik anjiyografi gibi ileri görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir.
Bu tetkikler, hem tanının doğrulanmasını hem de tedavi planının oluşturulmasını sağlar. Erken teşhis, hastalığın ilerlemesini durdurmak ve komplikasyonları önlemek açısından büyük önem taşır.
Sonuç
Periferik arter hastalığı, özellikle bacak damarlarında kan akışının azalmasına yol açan ciddi ve ilerleyici bir damar hastalığıdır. Yürürken ortaya çıkan bacak ağrısı en önemli belirtisidir. Erken tanı, yaşam tarzı değişiklikleri ve uygun tedaviyle hastalığın kontrol altına alınması mümkündür. Düzenli takip ve risk faktörlerinin yönetimi, PAH’ın yol açabileceği ciddi sonuçların önlenmesinde temel rol oynar.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Bu sayfada, tedavi edici sağlık hizmetiyle ilgili bilgiler yer almamaktadır. Tanı ve tedavi için lütfen doktorunuza danışın.