Paratiroid Bezi Cerrahisi

Paratiroid cerrahisi nedir?

Paratiroid cerrahisi, boyunda bulunan paratiroid bezlerinin bir ya da birkaçının cerrahi olarak çıkarılması işlemidir. Bu operasyon genellikle hiperparatiroidi adı verilen durumda, paratiroid bezlerinin aşırı parathormon (PTH) üretmesi nedeniyle gerçekleştirilir. Parathormon, vücutta kalsiyum-fosfor dengesini düzenleyen temel hormondur. Aşırı hormon üretimi, kan kalsiyum düzeyinin yükselmesine ve kemik, böbrek ile sinir sistemi başta olmak üzere birçok organ sisteminin olumsuz etkilenmesine yol açabilir. Paratiroid cerrahisi (paratiroidektomi), bu hormonal dengesizliği ortadan kaldırmak, komplikasyonları önlemek ve hastanın yaşam kalitesini artırmak amacıyla uygulanır.

Hangi durumlarda paratiroid cerrahisi gereklidir?

Paratiroid cerrahisi en sık primer hiperparatiroidi nedeniyle uygulanır. Bu durumda bir veya daha fazla paratiroid bezi otonom şekilde aşırı hormon üretir. Cerrahi endikasyonlar, hastanın klinik durumu ve laboratuvar bulgularına göre belirlenir. Aşağıdaki durumlarda cerrahi tedavi genellikle önerilir:

• Serum kalsiyum düzeyinin normalin belirgin üzerinde olması
• Kemik mineral yoğunluğunun azalması (osteoporoz veya kırık öyküsü)
• Böbrek taşı varlığı veya böbrek fonksiyonlarında azalma
• 50 yaşın altında olmak
• Klinik belirti veya şikâyetlerin bulunması (yorgunluk, kas zayıflığı, bilişsel bozulma vb.)

Nadir durumlarda, sekonder ya da tersiyer hiperparatiroidi (kronik böbrek hastalığı veya diyaliz hastalarında) nedeniyle de cerrahi gerekebilir.

Paratiroid cerrahisi nasıl yapılır?

Paratiroid cerrahisi, genellikle genel anestezi altında ve boyun ön kısmından yapılan küçük bir kesi ile gerçekleştirilir. Amaç, aşırı çalışan paratiroid bezini ya da bezleri tespit ederek çıkarmaktır. Cerrahi öncesinde yapılan sestamibi sintigrafisi, ultrasonografi veya 4D BT gibi görüntüleme yöntemleri, sorumlu bezi lokalize etmeye yardımcı olur. Gerekli durumlarda intraoperatif PTH ölçümü, çıkarılan bezin etkinliğini doğrulamak amacıyla kullanılır. Cerrahi teknik, tek bezin çıkarılması (fokal adenom) ya da dört bezin incelenerek gerekirse birden fazlasının çıkarılması şeklinde planlanabilir. Bazı hastalarda minimal invaziv (hemen hemen iz bırakmayan) yaklaşımlar da uygulanabilir. Operasyon genellikle güvenlidir ve hastalar çoğunlukla aynı gün ya da ertesi gün taburcu edilebilir.

Paratiroid cerrahisinde dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

Paratiroid cerrahisi öncesinde, hastanın hormon düzeyleri, kalsiyum metabolizması ve böbrek fonksiyonları dikkatle değerlendirilmelidir. Operasyon sırasında, paratiroid bezlerinin tiroid bezi ve ses tellerine giden sinirlerle olan anatomik ilişkisi nedeniyle nervus laringeus recurrens korunmalıdır; aksi takdirde ses kısıklığı gibi komplikasyonlar gelişebilir. Ayrıca, tüm paratiroid bezlerinin çıkarıldığı durumlarda hipokalsemi riski oluşabilir. Bu nedenle, cerrahi sonrası kalsiyum düzeylerinin düzenli takibi yapılmalı ve gerekirse geçici kalsiyum desteği verilmelidir. Cerrahi ekip, paratiroid cerrahisinde deneyimli olmalı ve işlem öncesi hasta doğru bilgilendirilmelidir. Ameliyat sonrası düzenli takip, uzun dönem komplikasyonların önlenmesi açısından önem taşır.

Sonuç

Paratiroid cerrahisi, hiperparatiroidi nedeniyle ortaya çıkan hormon dengesizliklerinin kalıcı çözümünde etkili ve güvenli bir yöntemdir. Doğru hasta seçimi, deneyimli cerrah ve multidisipliner yaklaşım ile başarılı sonuçlar elde edilebilir. Cerrahi müdahale sonrası, çoğu hastada semptomlar geriler ve yaşam kalitesi belirgin şekilde artar. Paratiroid hastalığı tanısı alan bireylerde, gerekli durumlarda cerrahi tedavinin zamanında uygulanması, komplikasyonların önlenmesinde kritik rol oynar.