Onkoloji hastalarına kalp kontrolü

Kanser Tedavisinde Kalp Sağlığı Neden Takip Edilir?

Kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi, radyoterapi ve hedefe yönelik akıllı ilaçlar, hastalığın kontrol altına alınmasında büyük başarı sağlarken, bu tedavilere bağlı olarak kalp-damar sisteminde oluşabilecek yan etkiler günümüzde önemli bir sağlık sorunu hâline gelmiştir. Bu nedenle onkoloji hastalarında kalp sağlığının düzenli olarak izlenmesi hayati önem taşır.

Bazı kemoterapi ilaçları doğrudan kalp kası hücrelerine zarar verebilir. Bu durum, kalp yetmezliği, ritim bozuklukları ve kalp fonksiyonlarında azalma gibi sonuçlara yol açabilir. Aynı şekilde göğüs bölgesine uygulanan radyoterapi de zamanla kalp kapakları, damarlar ve perikard gibi yapılarda hasara neden olabilir. Ayrıca bazı hastalarda, tedaviye başlamadan önce zaten var olan hipertansiyon, diyabet veya koroner arter hastalığı gibi durumlar da kalp riskini artırır.

Kalp sağlığının korunması, sadece tedavi sürecinin güvenliğini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda kanser tedavisinin kesintisiz ve etkin bir şekilde sürdürülebilmesine de olanak tanır. Bu nedenle kardiyoonkoloji adı verilen multidisipliner bir yaklaşım benimsenmiş ve kanser hastalarının tedavisinde kardiyoloji uzmanlarının düzenli takibi temel bir uygulama haline gelmiştir.

Kardiyolojik İzlem Hangi Riskler İçin Önemlidir?

Onkoloji hastalarında kardiyolojik izlem, hem kanser tedavisi öncesinde mevcut kalp hastalıklarının belirlenmesi hem de tedavi sırasında ve sonrasında gelişebilecek yeni kalp sorunlarının erken teşhisi açısından kritiktir. En çok karşılaşılan riskler şu şekildedir:

• Kardiyotoksisite: Bazı kemoterapi ilaçları (örneğin antrasiklin grubu) doğrudan kalp kasına zarar vererek kalp fonksiyonlarında kalıcı bozulmaya neden olabilir.
• Ritim bozuklukları: Kalp atışının düzensizleşmesi, bazı hedefe yönelik tedaviler ve elektrolit dengesizlikleri sonucu gelişebilir.
• Miyokardit ve perikardit: Özellikle immünoterapiler sonrası, kalp kası veya zarında iltihaplanma görülebilir.
• Hipertansiyon: Bazı akıllı ilaçlar damar daralmasına neden olarak kan basıncını yükseltebilir.
• Tromboembolik olaylar: Kanın pıhtılaşma eğilimindeki artış nedeniyle kalp krizi veya felç gibi durumlar gelişebilir.

Bu risklerin birçoğu sessiz ilerleyebilir ve ancak dikkatli kardiyolojik değerlendirme ile erken dönemde fark edilebilir. Bu nedenle onkoloji hastalarında kardiyak izlemin, tedavinin planlanması kadar vazgeçilmez olduğu kabul edilmektedir.

Kalp Kontrolü Sürecinde Neler Yapılır?

Kanser tedavisi sürecinde yapılan kalp kontrolleri, hastanın mevcut durumu ve uygulanacak tedaviye göre kişiselleştirilir. Bu süreç genellikle üç aşamalı olarak yürütülür: tedavi öncesi değerlendirme, tedavi süresince izlem ve tedavi sonrası uzun dönem takip.

Tedavi öncesi değerlendirme aşamasında, hastanın geçmiş kardiyolojik öyküsü sorgulanır, fizik muayene yapılır ve EKG ile kalp ritmi değerlendirilir. En önemli testlerden biri olan ekokardiyografi (kalp ultrasonu) ile kalbin kasılma gücü ve yapısal durumu ölçülür. Gerekli durumlarda kan testleri (troponin, BNP), kardiyak MR veya BT anjiyografi gibi ileri görüntüleme yöntemlerine başvurulur.

Tedavi süresince izlem, özellikle yüksek riskli ilaçlar kullanıldığında büyük önem taşır. Belirli aralıklarla kalp fonksiyonları tekrar değerlendirilir, ritim ve kan basıncı takibi yapılır. Anormal bulgular saptandığında, tedavi dozu yeniden düzenlenebilir veya kardiyoprotektif ilaç tedavisine başlanabilir.

Tedavi sonrası takip ise uzun vadeli kalp sağlığı açısından kritik öneme sahiptir. Bazı yan etkiler aylar ya da yıllar sonra ortaya çıkabilir. Bu nedenle kanser tedavisini tamamlayan hastalarda yılda en az bir kez kardiyoloji kontrolü önerilir.

Bu sürecin başarılı yürütülmesi, kardiyoloji ve onkoloji uzmanlarının yakın iş birliği ile sağlanır. Böylece hem kanser tedavisi etkin bir şekilde sürdürülür hem de hastanın kalp sağlığı güvence altına alınmış olur.

Sonuç

Onkoloji hastalarında kalp kontrolü, modern kanser tedavisinin ayrılmaz bir parçasıdır. Tedaviden önce, tedavi sırasında ve sonrasında yapılan düzenli kardiyolojik değerlendirmeler sayesinde, olası kalp komplikasyonları erkenden saptanabilir ve tedavi süreci güvenle sürdürülebilir. Kardiyolojik izlem, hastanın hem onkolojik hem de genel sağlığını koruyarak yaşam süresini ve kalitesini doğrudan etkileyen kritik bir uygulamadır.