Omurga ve Omurilik

Omurga ve omurilik hastalıkları nedir?

Omurga ve omurilik hastalıkları, iskelet sisteminin merkezi yapısını oluşturan omurga ile içinde yer alan ve sinir sisteminin devamı olan omuriliği etkileyen yapısal, dejeneratif, enfeksiyöz, travmatik ya da tümöral bozuklukları kapsar. Omurga, vücudun dik durmasını sağlayan, hareketi mümkün kılan ve omuriliği koruyan kemik yapıdır. Omurilik ise beyinle vücut arasındaki iletişimi sağlayan, sinirsel iletimin merkezinde yer alan hayati bir yapıdır. Bu iki sistemin hastalıkları, hem iskelet sistemini hem de sinir fonksiyonlarını etkileyerek ağrıdan felce kadar uzanan geniş bir klinik tabloya yol açabilir. En sık karşılaşılan hastalıklar arasında bel ve boyun fıtıkları, spinal stenoz (omurga kanal daralması), omurga kırıkları, omurilik tümörleri, multiple skleroz, transvers miyelit, skolyoz, omurga enfeksiyonları (örneğin spondilit) ve travmatik omurilik yaralanmaları yer alır.

Omurga ve omurilik hastalıklarının belirtileri nelerdir?

Omurga ve omurilik hastalıklarının belirtileri, hastalığın türüne, şiddetine ve etkilenen bölgeye göre değişiklik gösterebilir. Bel ve boyun bölgesinde ağrı, en yaygın yakınmalar arasındadır. Bu ağrılar zamanla kola, bacağa veya sırta yayılabilir. Sinir basısına bağlı olarak uyuşma, karıncalanma, güçsüzlük, kas spazmları veya hareket kısıtlılığı görülebilir. Omurilik etkilenmişse daha ciddi belirtiler ortaya çıkabilir; denge bozuklukları, yürüme güçlüğü, mesane ve bağırsak kontrolü kaybı, duyu kaybı ya da felç bu durumlardan bazılarıdır. Enfeksiyon kaynaklı durumlarda ateş, halsizlik ve lokal hassasiyet eşlik edebilir. Tümöral lezyonlarda ise ilerleyici kuvvetsizlik, inatçı ağrılar ve geceleri artan belirtiler dikkat çekici olabilir. Ani gelişen belirtiler, özellikle travma sonrası oluşan durumlar acil müdahale gerektirebilir.

Omurga ve omurilik hastalıkları nasıl teşhis edilir?

Omurga ve omurilik hastalıklarının teşhisi, ayrıntılı klinik değerlendirme ve ileri görüntüleme yöntemleriyle yapılır. Tanı süreci genellikle hastanın öyküsünün alınması ve nörolojik muayene ile başlar. Hekim, ağrının yerini, yayılımını, şiddetini, eşlik eden kas güçsüzlüğü veya duyu kayıplarını analiz eder. Ardından, şüphe edilen hastalığın türüne göre uygun görüntüleme yöntemleri seçilir.

Röntgen, omurga yapısındaki temel kemik anormalliklerini değerlendirmede kullanılırken; bilgisayarlı tomografi (BT), omurga kırıkları veya ayrıntılı kemik yapı değerlendirmesi için tercih edilir. Manyetik rezonans görüntüleme (MR), omurilik, sinir kökleri ve yumuşak doku lezyonlarının ayrıntılı olarak incelenmesinde en önemli görüntüleme yöntemidir. Nörolojik işlev bozukluğu şüphesi durumunda, elektromiyografi (EMG) ve sinir iletim çalışmaları uygulanarak sinir hasarının düzeyi ve tipi belirlenebilir. Enfeksiyon veya tümör şüphesinde laboratuvar testleri, biyopsi ya da lomber ponksiyon gerekebilir. Tanı ne kadar erken konursa, tedavi başarısı ve fonksiyonel iyileşme şansı o kadar yüksek olur.

Sonuç

Omurga ve omurilik hastalıkları, hem hareket sistemini hem de sinirsel iletimi etkileyen karmaşık ve ciddi sağlık sorunlarıdır. Belirtilerin erken fark edilmesi, uygun görüntüleme yöntemleriyle tanının netleştirilmesi ve multidisipliner yaklaşımla tedavinin planlanması, uzun vadeli iyileşme açısından kritik öneme sahiptir.