Migren ve Baş Ağrıları

Migren ve baş ağrıları nedir?

Migren ve baş ağrıları, nörolojik sistemle ilişkili en yaygın rahatsızlıklardan olup, günlük yaşamı önemli ölçüde etkileyebilen kronik veya akut ağrı bozukluklarıdır. Migren, genellikle tek taraflı, zonklayıcı ve orta ya da şiddetli düzeyde baş ağrısı ile karakterize, ataklar hâlinde ortaya çıkan bir nörovasküler hastalıktır. Bu ataklar sırasında sıklıkla mide bulantısı, kusma, ışık ve ses hassasiyeti gibi belirtiler eşlik eder. Bazı bireylerde migren atağından önce aura olarak adlandırılan görsel, duyusal veya konuşma ile ilgili geçici belirtiler de gelişebilir. Migrenin kesin nedeni bilinmemekle birlikte genetik yatkınlık, hormonal değişiklikler, stres, uykusuzluk, açlık, bazı yiyecek ve içecekler gibi tetikleyici faktörlerle ilişkilidir.

Migren dışındaki baş ağrıları ise primer ve sekonder olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Primer baş ağrıları arasında gerilim tipi baş ağrısı en sık görülen türdür. Bu ağrılar genellikle iki taraflı, baskılayıcı nitelikte ve hafif-orta şiddettedir. Sekonder baş ağrıları ise altta yatan başka bir hastalığın (örneğin sinüzit, beyin tümörü, enfeksiyonlar veya tansiyon yükselmesi) belirtisi olarak ortaya çıkar. Bu nedenle baş ağrılarının doğru sınıflandırılması, uygun tedavi için kritik öneme sahiptir.

Migren ve baş ağrılarının belirtileri nelerdir?

Migrenin en belirgin belirtisi, genellikle başın bir tarafında hissedilen zonklayıcı nitelikteki şiddetli ağrıdır. Bu ağrı sıklıkla fiziksel aktiviteyle artar ve günlük işlevselliği bozar. Migren atağı sırasında ışığa, sese ve kokuya karşı hassasiyet artar; bulantı ve bazen kusma eşlik eder. Bazı bireylerde ataktan 10–60 dakika önce başlayan ve aura olarak bilinen görme bozuklukları, karıncalanma hissi, konuşma güçlüğü gibi nörolojik belirtiler de görülebilir.

Gerilim tipi baş ağrılarında ağrı genellikle başın her iki tarafında hissedilir, baskılayıcı veya sıkıştırıcı niteliktedir ve hafif ya da orta şiddettedir. Bu ağrılar daha çok ense, şakaklar ve alın bölgesinde hissedilir, genellikle günlük strese ve kas gerginliğine bağlı gelişir. Diğer baş ağrısı türleri, nedenlerine bağlı olarak farklı belirtiler gösterebilir. Örneğin sinüzite bağlı baş ağrısında yüz kemiklerinde dolgunluk hissi ve burun tıkanıklığı görülürken, beyin tümörü gibi ciddi durumlarda sabahları kötüleşen ağrı, bilinç değişiklikleri veya nörolojik bulgular eşlik edebilir.

Baş ağrısının şiddeti, süresi, eşlik eden belirtiler ve tekrar sıklığı; altta yatan nedenin anlaşılması açısından büyük önem taşır.

Migren ve baş ağrıları nasıl teşhis edilir?

Migren ve baş ağrılarının tanısı, büyük ölçüde hastanın detaylı öyküsüne ve fizik nörolojik muayeneye dayanır. Hekim, ağrının süresi, karakteri, başlama şekli, eşlik eden belirtiler, aile öyküsü, tetikleyici faktörler ve ağrının günlük yaşamı etkileme düzeyi gibi bilgileri ayrıntılı olarak değerlendirir. Migren tanısı, genellikle Uluslararası Baş Ağrısı Derneği’nin (IHS) tanı kriterlerine göre konur. Görsel aura varlığı, atak süresi, ağrı tipi ve eşlik eden semptomlar bu kriterler arasında yer alır.

Gerilim tipi baş ağrıları ve diğer primer baş ağrıları da benzer şekilde öykü ve muayene ile tanınır. Ancak sekonder nedenlerden şüphelenildiğinde, yani baş ağrısına ateş, bilinç değişikliği, ani başlamış ve şiddetli ağrı, nörolojik bulgular veya kanser öyküsü eşlik ettiğinde görüntüleme yöntemleri kullanılır. Beyin BT (bilgisayarlı tomografi) veya MR (manyetik rezonans görüntüleme) gibi yöntemlerle altta yatan yapısal veya damarsal patolojiler dışlanır. Gerekli durumlarda beyin omurilik sıvısı analizi (lomber ponksiyon) da teşhis sürecine dâhil edilebilir.

Doğru teşhis, baş ağrısının türüne uygun tedavi yaklaşımının planlanması ve gereksiz müdahalelerin önlenmesi açısından hayati öneme sahiptir.

Sonuç

Migren ve diğer baş ağrısı türleri, yaşam kalitesini olumsuz etkileyen ve sıklıkla karşılaşılan nörolojik sorunlardır. Her baş ağrısı tipi farklı nedenlere dayanır ve farklı yaklaşımlar gerektirir. Erken ve doğru tanı, uygun tedaviyle semptomların kontrol altına alınmasını ve komplikasyonların önlenmesini sağlar. Devam eden veya giderek kötüleşen baş ağrıları mutlaka uzman hekim tarafından değerlendirilmelidir.