Kalp Delikleri

Kalp Delikleri Nedir?

Kalp delikleri, tıbbi adıyla “septal defektler”, kalbin sağ ve sol odacıkları arasında yer alan duvarlarda (septum) doğuştan meydana gelen açıklıklardır. Bu defektler, kalp içindeki kanın normal dolaşım yönünden sapmasına neden olur ve zamanla kalp ile akciğer arasında fazla basınç ve hacim yüküne yol açabilir. En sık karşılaşılan türleri atriyal septal defekt (ASD) ve ventriküler septal defekt (VSD) olarak ikiye ayrılır. ASD, kulakçıklar (atriyumlar) arasındaki duvarda açıklık bulunması; VSD ise karıncıklar (ventriküller) arasındaki duvarın tam kapanmaması durumudur.

Bu açıklıklar, kalpteki oksijenli ve oksijensiz kanın karışmasına neden olarak, akciğerlere giden kan miktarının artmasına ve uzun vadede kalbin yorulmasına sebep olabilir. Küçük defektler çoğu zaman belirti vermezken, orta ve büyük çaplı defektler tedavi gerektirebilir. Tanı genellikle çocukluk çağında konulsa da bazı küçük defektler erişkin yaşlara kadar fark edilmeden kalabilir.

Kalp Delikleri Neden Olur?

Kalp delikleri, çoğunlukla doğumsal yani konjenital kalp hastalıkları kapsamında değerlendirilir. Anne karnındaki fetal dönemde kalbin oluşumu sırasında septum adı verilen kalp duvarı tam olarak kapanmadığında bu açıklıklar meydana gelir. Bu tür yapısal bozuklukların kesin nedeni her zaman belirlenemese de, bazı faktörlerin riski artırdığı bilinmektedir.

Genetik yatkınlık, kalıtsal sendromlar (örneğin Down sendromu), gebelikte geçirilen enfeksiyonlar (kızamıkçık gibi), diyabet veya fenilketonüri gibi anneye ait bazı kronik hastalıklar, gebelik sırasında alınan bazı ilaçlar ya da alkol ve sigara kullanımı bu risk faktörleri arasında yer alır. Çoğu vakada kalp deliği, başka bir doğumsal kalp hastalığıyla birlikte görülebilir.

Nadiren de olsa, septal defektler erişkin dönemde oluşan travmalar, kalp ameliyatları veya enfeksiyonlar sonrası da gelişebilir. Ancak bu durumlar doğuştan gelen septal defektlere kıyasla çok daha nadir görülür.

Kalp Delikleri Belirtileri Nelerdir?

Kalp deliklerinin belirtileri, defektin büyüklüğüne ve kalp üzerindeki etkisine göre değişkenlik gösterir. Küçük septal defektler çoğu zaman belirti vermeden ilerler ve tesadüfi olarak kalp üfürümü duyulmasıyla fark edilir. Ancak orta ve büyük boyuttaki defektlerde kan karışımı daha belirgin olduğu için semptomlar ortaya çıkabilir.

En sık görülen belirtiler arasında çabuk yorulma, nefes darlığı, göğüs ağrısı, çarpıntı, yetersiz kilo alımı (bebeklerde) ve sık solunum yolu enfeksiyonları yer alır. Büyük VSD’lerde kalp yetersizliği gelişebilir ve buna bağlı olarak terleme, iştahsızlık, beslenme güçlüğü ve karın bölgesinde şişlik gibi bulgular izlenebilir.

Uzun süre tedavi edilmeyen septal defektler, akciğer basıncının artması (pulmoner hipertansiyon), kalp yetmezliği ve ritim bozuklukları gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Erişkin yaşlara kadar fark edilmemiş ASD’lerde ilerleyen yaşla birlikte inme riski de artabilir. Bu nedenle çocukluk çağında kalp sağlığına yönelik yapılan taramalar önemlidir.

Tanı genellikle ekokardiyografi (kalp ultrasonu) ile konur. Gerekli durumlarda kalp kateterizasyonu veya MR gibi ileri görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir. Tedavi planı, açıklığın boyutu, hastanın yaşı ve semptomlarına göre belirlenir. Küçük defektler kendiliğinden kapanabilirken, büyük açıklıklar için cerrahi ya da kateter yoluyla kapama işlemleri uygulanabilir.

Sonuç

Kalp delikleri (septal defektler), doğumsal kalp hastalıkları arasında en sık rastlanan yapısal bozukluklardır. Küçük açıklıklar çoğu zaman belirtisiz seyredebilirken, daha büyük defektler kalp üzerinde ciddi yük oluşturarak tedavi gerektirebilir. Erken tanı, düzenli takip ve uygun tedavi ile kalp deliklerinin neden olabileceği uzun vadeli komplikasyonların önüne geçmek mümkündür. Şikâyetlerin dikkatle izlenmesi ve uzman bir kardiyolog tarafından değerlendirilmesi, sağlıklı bir yaşam için kritik öneme sahiptir.