Kalp Damar Tıkanıklığı

Kalp Damar Tıkanıklığı Nedir?

Kalp damar tıkanıklığı, kalbin kendisini besleyen koroner arterlerde meydana gelen daralma veya tam tıkanma sonucunda kalp kasının yeterli düzeyde oksijenlenememesiyle ortaya çıkan ciddi bir dolaşım sistemi hastalığıdır. Tıbbi olarak “koroner arter hastalığı” şeklinde tanımlanan bu durum, kalp krizi başta olmak üzere birçok kardiyovasküler komplikasyonun temel nedenidir. Damarın iç çeperinde kolesterol, kalsiyum ve diğer hücresel artıkların birikmesiyle oluşan plaklar, zamanla damarın daralmasına ya da tamamen tıkanmasına neden olabilir.

Tıkanıklığın şiddeti ve süresi, kalbin hangi bölgesinin ve ne ölçüde etkilendiğini belirler. Hafif daralmalarda kalp dokusu dinlenme sırasında yeterli oksijeni alabilirken, ileri düzey tıkanıklıklarda en küçük efor bile göğüs ağrısı ya da nefes darlığı gibi şikâyetlere yol açabilir. Ani ve tam bir tıkanıklık ise miyokard enfarktüsü (kalp krizi) ile sonuçlanabilir. Bu nedenle erken tanı ve müdahale, kalp damar tıkanıklığında hayati önem taşır.

Kalp Damar Tıkanıklığı Neden Olur?

Kalp damar tıkanıklığı genellikle ateroskleroz adı verilen, damar çeperinde yağ, kolesterol ve inflamatuvar hücre birikimiyle karakterize kronik bir süreç sonucunda gelişir. Bu plaklar zamanla büyüyerek damarın iç kısmını daraltır ve kan akışını kısıtlar. Aterosklerozun gelişiminde birçok faktör etkilidir. En önemli nedenler arasında yüksek kolesterol, hipertansiyon, sigara kullanımı, şeker hastalığı (diyabet), obezite ve sedanter yaşam tarzı yer alır.

Genetik yatkınlık, ailede erken yaşta kalp hastalığı öyküsünün bulunması, kişinin ilerleyen yaşlarda koroner arter hastalığına yakalanma riskini artırır. Erkek cinsiyet ve ileri yaş, diğer önemli risk faktörleridir. Ayrıca sağlıksız beslenme alışkanlıkları, stres, aşırı alkol tüketimi ve fiziksel aktivite eksikliği de damar sağlığını olumsuz yönde etkileyerek tıkanıklık gelişimine katkı sağlar.

Bazı durumlarda plaklar damarı tamamen tıkamadan önce çatlayarak pıhtı oluşumunu tetikleyebilir. Bu pıhtı, zaten daralmış olan damarı aniden tıkayarak kalp krizine neden olabilir. Bu süreç, belirti vermeyen bireylerde bile ani gelişebilir ve ciddi sonuçlar doğurabilir.

Kalp Damar Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?

Kalp damar tıkanıklığının belirtileri, damarın tıkanıklık derecesine ve etkilenen kalp bölgesine bağlı olarak değişiklik gösterir. En sık görülen belirti göğüs ağrısıdır. Bu ağrı genellikle göğsün ortasında baskı, sıkışma veya yanma hissi şeklindedir ve eforla artar, dinlenmeyle geçer. Ağrı bazen boyun, çene, sol kol, sırt veya mide bölgesine yayılabilir.

Nefes darlığı, özellikle fiziksel aktivite sırasında ortaya çıkabilir. Bazı hastalarda çarpıntı, aşırı yorgunluk, soğuk terleme, baş dönmesi veya bulantı gibi daha genel semptomlar da görülebilir. Kadınlarda, yaşlılarda ve diyabet hastalarında belirtiler atipik seyredebilir ve yalnızca halsizlik veya mide şikâyetleri ile sınırlı kalabilir.

Tıkanıklığın ileri düzeye ulaşması veya plak rüptürü sonrası tam damar tıkanıklığı gelişmesi halinde akut miyokard enfarktüsü meydana gelir. Bu durumda ağrı istirahat hâlindeyken bile devam eder, dakikalarca sürer ve genellikle şiddetlidir. Kalp krizinin gecikmeden tanınması ve acil müdahale edilmesi, yaşam kurtarıcıdır.

Sonuç

Kalp damar tıkanıklığı, sinsi başlangıcı ve hayati sonuçları nedeniyle erken dönemde fark edilmesi gereken önemli bir kalp damar hastalığıdır. Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri, düzenli kontroller ve risk faktörlerinin kontrol altına alınması ile hastalık gelişimi önlenebilir veya yavaşlatılabilir. Göğüs ağrısı, nefes darlığı veya çabuk yorulma gibi belirtiler göz ardı edilmemeli; bu tür şikâyetlerde mutlaka kardiyoloji uzmanına başvurulmalıdır. Zamanında tanı ve tedavi, kalp sağlığının korunmasında en etkili adımdır.