İltihabi Bağırsak Hastalıkları (Ülseratif Kolit, Crohn Hastalığı)

İltihabi Bağırsak Hastalıkları Nelerdir?

İltihabi bağırsak hastalıkları (İBH), sindirim sisteminde kronik inflamasyona neden olan otoimmün kaynaklı hastalık grubunu ifade eder. En yaygın iki formu ülseratif kolit ve Crohn hastalığıdır. Bu hastalıklar, bağışıklık sisteminin bağırsak mukozasına karşı anormal bir tepki vermesi sonucu gelişir. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik yatkınlık, çevresel faktörler, bağırsak mikrobiyotasındaki değişiklikler ve bağışıklık sisteminin düzensiz çalışması hastalığın oluşumunda rol oynar.

İltihabi bağırsak hastalıkları, çoğu zaman atak ve remisyon (sessiz dönem) şeklinde seyreder. Hastalığın aktif dönemlerinde inflamasyon artar ve çeşitli bağırsak belirtileri görülürken, remisyon dönemlerinde semptomlar gerileyebilir. Erken tanı ve düzenli takip, hem hastalığın ilerlemesini yavaşlatır hem de yaşam kalitesini artırır.

İBH, sadece sindirim sistemini değil, bazı durumlarda cilt, göz, eklemler ve karaciğer gibi vücudun diğer bölgelerini de etkileyebilir. Bu nedenle sistemik bir hastalık olarak değerlendirilir ve multidisipliner yaklaşım gerektirir.

Ülseratif Kolit ve Crohn Hastalığı Arasındaki Farklar

Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı, klinik olarak benzerlik gösterse de farklı anatomik bölgeleri ve katmanları etkileyen iki ayrı hastalıktır.

Ülseratif kolit, yalnızca kalın bağırsağı (kolon ve rektum) tutar ve inflamasyon, bağırsağın iç yüzeyini yani mukozayı etkiler. Hastalık genellikle rektumdan başlar ve yukarıya doğru sürekli bir yayılım gösterir. Tutulum yüzeyeldir ve bağırsak duvarının daha derin katmanlarına ulaşmaz. En sık görülen belirtiler arasında kanlı ishal, karın ağrısı, dışkılama sonrası rahatlama hissi ve acil dışkılama ihtiyacı yer alır.

Crohn hastalığı ise sindirim sisteminin ağızdan anüse kadar her bölümünü etkileyebilir; ancak en sık ince bağırsağın son kısmı (terminal ileum) ve kalın bağırsağın başlangıç kısmı tutulur. İnflamasyon, bağırsak duvarının tüm katmanlarını etkileyebilir ve bu durum ülser, fistül, darlık ve abse gibi komplikasyonlara neden olabilir. Crohn hastalığında tutulum sıklıkla kesiklidir, yani hastalıklı ve sağlıklı alanlar bir arada bulunabilir. Belirtiler arasında ishal, kilo kaybı, karın ağrısı, ateş ve beslenme bozuklukları öne çıkar.

Her iki hastalık da yaşam boyu sürebilir ve dönemsel tedavi gerektirir. Tedavi, hastalığın şiddetine ve yerine göre değişkenlik gösterir. Genellikle antiinflamatuvar ilaçlar, bağışıklık sistemini baskılayıcı ajanlar ve biyolojik tedaviler kullanılır. İleri vakalarda cerrahi müdahale gerekebilir.

Tanı sürecinde kolonoskopi, biyopsi, kan testleri, dışkı analizi ve görüntüleme yöntemleri (MR enterografi, BT) kullanılarak hastalığın tipi, yayılımı ve şiddeti değerlendirilir. Tanının kesinleştirilmesi, uygun tedavi planının oluşturulabilmesi açısından büyük önem taşır.

Sonuç

İltihabi bağırsak hastalıkları olan ülseratif kolit ve Crohn hastalığı, bağırsaklarda kronik inflamasyona yol açan ve yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilen ciddi hastalıklardır. Bu iki hastalık bazı benzerlikler taşısa da klinik, anatomik ve histolojik açıdan önemli farklılıklar gösterir. Erken tanı, kişiye özel tedavi yaklaşımları ve düzenli takip sayesinde hastalık kontrol altına alınabilir, komplikasyon riski en aza indirilebilir. Uzman hekim yönetiminde multidisipliner yaklaşım, uzun vadeli sağlık başarısı için anahtar rol oynar.