Nöromyelitis Optika

Nöromyelitis optika nedir?

Nöromyelitis optika (NMO), optik sinirler ve omuriliği etkileyen nadir, otoimmün bir merkezi sinir sistemi hastalığıdır. Devic hastalığı olarak da bilinen bu tablo, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla sinir dokularına saldırması sonucu gelişir. Özellikle görme sinirleri (optik sinir) ve omurilikte inflamasyona neden olur. Bu durum, ciddi görme kaybı, kas güçsüzlüğü ve his kaybı gibi nörolojik belirtilerle seyredebilir.

NMO, klinik olarak Multipl Skleroz (MS) ile benzerlik gösterebilir; ancak altta yatan patolojik mekanizmalar ve tedavi yaklaşımları açısından farklılık arz eder. Hastalığın birçok olgusunda, aquaporin-4 (AQP4) adlı su kanallarına karşı gelişen otoantikorların etkili olduğu gösterilmiştir. Bu antikorlar, hastalığın tanısında ve takibinde önemli rol oynar.

Nöromyelitis optika belirtileri nelerdir?

NMO’nun en belirgin belirtileri, optik nörit ve transvers miyelit ataklarıyla ortaya çıkar. Optik nörit, bir ya da her iki gözde ani görme kaybı, bulanık görme ve göz hareketleriyle artan ağrı şeklinde kendini gösterir. Bu durum geçici olabileceği gibi kalıcı görme kaybına da neden olabilir.

Transvers miyelit ise omuriliğin iltihaplanmasıyla ilişkilidir ve kollarda ya da bacaklarda ani güçsüzlük, his kaybı, mesane ve bağırsak kontrolünde bozulma gibi belirtilerle seyreder. Bazı hastalarda sırt ağrısı ve denge problemleri de gelişebilir. NMO’nun belirtileri genellikle ataklar halinde ortaya çıkar ve her atakta sinir dokusunda kalıcı hasar oluşma riski yüksektir. Bu nedenle erken tanı ve tedavi hayati öneme sahiptir.

Nöromyelitis optika nasıl teşhis edilir?

NMO’nun teşhisi, klinik değerlendirme, nörogörüntüleme, laboratuvar testleri ve özgül antikor analizleri ile konur. Tanı sürecinde öncelikle hastanın atak öyküsü, semptom başlangıcı ve seyri detaylı biçimde sorgulanır. Nörolojik muayene ile optik sinir ve omurilik tutulumu değerlendirilir.

Manyetik rezonans görüntüleme (MRI), optik sinirlerde ve omurilikte inflamasyonun saptanmasında kullanılır. NMO’da genellikle üç ya da daha fazla omurilik segmentini tutan uzun lezyonlar görülür ki bu durum, Multipl Skleroz'dan ayırt edici bir özelliktir. En kritik tanı aracı ise AQP4-IgG antikoru testidir. Bu otoantikorun varlığı, NMO tanısını doğrulamada yüksek özgüllüğe sahiptir. Ayrıca, benzer klinik tabloların dışlanması için beyin omurilik sıvısı (BOS) analizi ve diğer otoimmün antikor testleri de yapılabilir.

Nöromyelitis optika tedavi yöntemleri nelerdir?

NMO tedavisinde temel amaç, akut atakları durdurmak, yeni atakların önlenmesini sağlamak ve sinir dokusunun kalıcı hasar görmesini engellemektir. Atak tedavisinde, genellikle yüksek doz intravenöz kortikosteroidler uygulanır. Steroid tedavisine yanıt alınamayan durumlarda plazmaferez (plazma değişimi) yöntemi tercih edilebilir.

Uzun dönem atak önleyici (idame) tedavi için immün baskılayıcı ilaçlar kullanılır. Azatioprin, mikofenolat mofetil ve rituksimab gibi ajanlar, bağışıklık sisteminin otoimmün yanıtını baskılamada etkili olabilir. Son yıllarda geliştirilen bazı biyolojik ajanlar (örneğin inebilizumab, eculizumab) da FDA onayı alarak tedavi seçenekleri arasına girmiştir.

Rehabilitasyon, fizik tedavi ve psikososyal destek de tedavi sürecine entegre edilmelidir. Görme kaybı ve hareket kısıtlılığı gibi komplikasyonlarla başa çıkmak için multidisipliner bir yaklaşım gereklidir. NMO tedavisi, nöroimmünoloji alanında uzmanlaşmış ekipler tarafından kişiye özel olarak planlanmalıdır.

Sonuç

Nöromyelitis optika, merkezi sinir sisteminin ciddi ve potansiyel olarak kalıcı hasara yol açabilen otoimmün bir hastalığıdır. Belirtiler ataklar halinde seyretse de, her atak sonrası sinir dokusunda geri dönüşsüz hasar gelişebileceği için erken tanı ve etkili tedavi büyük önem taşır. Güncel tanı yöntemleri ve immün temelli tedavi seçenekleri sayesinde hastalığın seyri kontrol altına alınabilmektedir. Multidisipliner yaklaşım ve düzenli izlem, NMO’lu bireylerin yaşam kalitesini artırmada kilit rol oynamaktadır.