Eklem Şekil Bozuklukları ve Dejenerasyonları (Kalça, Diz, Ayak bileği)

Eklem Şekil Bozuklukları ve Dejenerasyonları Nedir?

Eklem şekil bozuklukları ve dejenerasyonları, iskelet sisteminin yük taşıyan bölgelerinde, özellikle kalça, diz ve ayak bileği gibi alt ekstremite eklemlerinde zamanla gelişen yapısal değişiklikler ve işlevsel bozulmalarla karakterize durumları tanımlar. Şekil bozuklukları, eklemi oluşturan kemiklerin normal anatomik hizalanmasının bozulması sonucu ortaya çıkar. Dejenerasyonlar ise, genellikle eklem kıkırdağının aşınması, sıvı üretiminin azalması ve eklem yüzeylerinde oluşan değişiklikler neticesinde gelişir. Bu bozulmalar, eklem aralığında daralma, kemik çıkıntılarının oluşumu ve hareket açıklığının azalmasıyla birlikte ilerleyici bir seyir izler. En yaygın dejeneratif eklem hastalığı osteoartrittir. Zamanla artan mekanik yük, yaşlanma süreci, travmalar ve bazı sistemik hastalıklar, bu bozulmaları tetikleyerek günlük yaşamda hareket kabiliyetini kısıtlayıcı sonuçlara neden olabilir.

Kalça, Diz ve Ayak Bileğinde Şekil Bozukluğu Neden Olur?

Alt ekstremite eklemlerinde gelişen şekil bozukluklarının en yaygın nedenlerinden biri doğuştan gelen anatomik farklılıklardır. Kalça displazisi gibi konjenital bozukluklar, zamanla kalça ekleminde dejeneratif değişikliklere yol açabilir. Aynı şekilde çocukluk döneminde geçirilen rahatsızlıklar, özellikle raşitizm, Perthes hastalığı veya travmalar sonucu gelişen büyüme plağı hasarları da ilerleyen yaşlarda eklem yapısında asimetrik yüklenmeye ve şekil bozukluklarına neden olabilir. Diz ekleminde görülen genu varum (çarpık bacak) veya genu valgum (X bacak) deformiteleri, yük dağılımını bozarak eklem yüzeyinde aşırı baskıya ve zamanla dejeneratif artrite neden olabilir. Ayak bileğinde tekrarlayan burkulmalar, bağ yetersizlikleri veya geçmiş kırıklar sonrası gelişen yanlış kaynamalar da bu bölgede şekil bozukluklarına yol açabilir. Ek olarak, aşırı kilo, yanlış ayakkabı kullanımı, yoğun spor aktiviteleri ve iş yaşamında uzun süreli ayakta durmayı gerektiren meslekler de alt ekstremite eklemlerinde yapısal bozulmaları tetikleyen çevresel faktörler arasında yer alır.

Eklem Dejenerasyonlarının Belirtileri Nelerdir?

Eklem dejenerasyonlarının ilk belirtileri genellikle eklem ağrısı ve sertlik hissidir. Kalça, diz veya ayak bileği gibi yük taşıyan eklemlerde bu ağrı, başlangıçta aktivite sırasında ortaya çıkar ve dinlenmeyle azalırken, ilerleyen evrelerde istirahatte de devam edebilir. Sabahları ya da uzun süre hareketsiz kalındığında eklemde tutukluk hissi olur ve bu durum genellikle kısa süreli olsa da zamanla uzayabilir. Eklem hareketlerinde kısıtlanma, merdiven çıkarken zorlanma, oturup kalkmada güçlük, yürüyüş mesafesinde azalma ve dengesizlik gibi belirtiler günlük yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Eklem çevresinde hassasiyet, şişlik, kas zayıflığı ve zamanla gözle görülür şekil değişiklikleri ortaya çıkabilir. İleri evre dejenerasyonlarda kemik sürtünmesi sonucu çıtırtı sesleri duyulabilir ve bu durum hastalarda ciddi rahatsızlık yaratabilir. Belirtiler, dejenerasyonun yaygınlığına, eşlik eden yapısal bozukluklara ve hastanın yaşam tarzına göre değişkenlik gösterir. Bu nedenle belirtiler fark edildiğinde gecikmeden ortopedi veya fizik tedavi uzmanına başvurulması, hastalığın ilerlemesini önlemede kritik öneme sahiptir.