Diz Kireçlenmesi – Gonartroz

Gonartroz (diz kireçlenmesi) nedir?

Gonartroz, halk arasında diz kireçlenmesi olarak bilinen ve diz eklemindeki kıkırdak dokunun zamanla aşınması sonucu ortaya çıkan dejeneratif bir eklem hastalığıdır. Tıbbi olarak osteoartrit grubuna giren bu durum, en sık görülen diz rahatsızlıklarından biridir. Diz eklemini oluşturan kemiklerin uçlarını örten kıkırdak dokunun bozulmasıyla birlikte kemikler birbirine sürtünmeye başlar. Bu süreçte eklemde ağrı, sertlik ve hareket kısıtlılığı meydana gelir.

Gonartroz genellikle yaşla birlikte gelişir, ancak obezite, diz travmaları, aşırı kullanım, genetik yatkınlık, menisküs yırtıkları ya da diz çevresindeki bağ yaralanmaları gibi faktörler hastalığın oluşumunu hızlandırabilir. Kireçlenme ilerledikçe eklem aralığı daralır, kemiklerde çıkıntılar (osteofit) oluşur ve eklem hareketleri ağrılı hale gelir.

Gonartroz hangi belirtilerle kendini gösterir?

Gonartrozun en belirgin belirtisi dizde hareketle artan ve dinlenmeyle azalan ağrıdır. Başlangıçta hafif düzeyde olan bu ağrı, zamanla daha şiddetli hale gelebilir ve günlük aktiviteleri kısıtlayabilir. Özellikle merdiven inip çıkarken, çömelirken veya uzun süre ayakta kalındığında ağrı daha belirgin hissedilir.

Diz ekleminde sertlik, özellikle sabahları veya uzun süre hareketsiz kalındığında ortaya çıkar ve genellikle kısa sürede çözülür. Şişlik, eklemde sıvı birikimi ya da sinovyal zar iltihabı sonucu meydana gelebilir. Ayrıca dizde hareket kısıtlılığı, kıtırtı sesi (krepitasyon), zamanla bacaklarda şekil bozukluğu (örneğin içe ya da dışa eğilme) da görülebilir. Hastalık ilerledikçe ağrı, istirahatte bile devam edebilir ve yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.

Diz kireçlenmesinde dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

Diz kireçlenmesi tedavi edilmediğinde ilerleyici bir hastalık olduğundan, erken tanı ve uygun yaşam tarzı değişiklikleri büyük önem taşır. Fazla kilolar eklem üzerine baskıyı artırdığından, ideal kilonun korunması, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmada etkili olabilir. Düzenli ve diz eklemini zorlamayan hafif egzersizler (örneğin yüzme, düşük tempolu yürüyüş) eklem hareket açıklığını korumaya yardımcı olur.

Ağrıyı kontrol altına almak amacıyla doktor önerisiyle ağrı kesici ve iltihap giderici ilaçlar kullanılabilir. Fizyoterapi, kasları güçlendirerek eklem yükünü azaltır ve hareket kabiliyetini artırır. Daha ileri vakalarda eklem içi enjeksiyonlar (hyaluronik asit, kortikosteroid) geçici rahatlama sağlayabilir. Ancak bu yöntemlerin uygunluk durumu uzman hekim tarafından değerlendirilmelidir.

Soğuk ya da sıcak uygulamalar, eklem çevresine destek sağlayan dizlikler ve yaşam ergonomisinin düzenlenmesi de tedaviye yardımcı olur. İleri evre gonartrozda cerrahi tedavi (örneğin total diz protezi) gündeme gelebilir. Cerrahi kararı, hastanın yaşı, semptomların şiddeti ve yaşam kalitesine olan etkilerine göre bireyselleştirilmelidir.

Sonuç

Gonartroz, diz ekleminde kıkırdak yıkımı sonucu ortaya çıkan ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyen yaygın bir ortopedik hastalıktır. Erken evrede alınacak önlemler, hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir ve şikâyetlerin kontrol altına alınmasını sağlar. Uygun tedavi planı ve düzenli takip ile diz kireçlenmesine bağlı yaşam kısıtlılıkları en aza indirilebilir.