Çocuklarda Besin Alerjisi

Çocuklarda besin alerjisi nedir?

Çocuklarda besin alerjisi, bağışıklık sisteminin normalde zararsız olan bazı gıdalara karşı aşırı duyarlılık geliştirmesi sonucu ortaya çıkan anormal bir bağışıklık yanıtıdır. Bu durumda vücut, besinin içeriğinde bulunan proteinleri yabancı bir tehdit olarak algılar ve buna karşı savunma mekanizmalarını harekete geçirir. Sonuçta çeşitli organlarda alerjik reaksiyonlar gelişir. Çocuklarda en sık alerjiye yol açan besinler inek sütü, yumurta, fıstık, ağaç yemişleri, soya, buğday, balık ve deniz ürünleridir. Besin alerjisi, bebeklik ve erken çocukluk döneminde sık görülür ve bazen büyüdükçe gerileyebilir. Ancak bazı alerjiler kalıcı olabilir ve yaşam boyu devam edebilir. Alerjik reaksiyonlar hafif döküntülerden, ciddi anafilaktik reaksiyonlara kadar geniş bir yelpazede seyredebileceği için dikkatli takip ve erken tanı çok önemlidir.

Çocuklarda besin alerjisi belirtileri nelerdir?

Çocuklarda besin alerjisinin belirtileri genellikle alerjen besin tüketildikten kısa bir süre sonra ortaya çıkar. En sık gözlenen bulgular arasında ağız çevresinde kızarıklık, şişme, kaşıntı, dilde karıncalanma hissi ve kurdeşen şeklinde döküntüler yer alır. Bazı çocuklarda kusma, karın ağrısı, ishal gibi sindirim sistemi belirtileri gelişebilir. Daha ciddi vakalarda solunum yollarında ödem, hırıltılı solunum, nefes darlığı, ses kısıklığı gibi bulgular ortaya çıkabilir. Ani tansiyon düşüşü, bayılma ve bilinç kaybı gibi anafilaksi belirtileri, acil tıbbi müdahale gerektiren yaşamı tehdit edici bir tabloya işaret eder. Bebeklerde inek sütü proteini alerjisi bağırsaklarda kanama, mukuslu dışkılama ve kilo alımında gerilik gibi belirtilerle seyredebilir. Şikâyetlerin hafif olması, alerjinin önemini azaltmaz; zaman içinde tepkilerin şiddeti artabilir ve ani ağır reaksiyonlar gelişebilir.

Çocuklarda besin alerjisi nasıl teşhis edilir?

Besin alerjisinin tanısı, dikkatli öykü alma, fizik muayene bulguları ve laboratuvar testlerinin birlikte değerlendirilmesi ile konur. Çocuğun hangi besini tükettikten sonra belirtiler yaşadığı, şikâyetlerin süresi ve daha önceki benzer reaksiyonlar detaylı şekilde sorgulanır. Fizik muayene sırasında döküntüler ve diğer bulgular değerlendirilir. Tanıyı desteklemek için en sık uygulanan testler arasında deri prick testi ve serumda spesifik IgE ölçümü yer alır. Prick testinde çocuğun cildine küçük miktarda potansiyel alerjen damlatılır ve bağışıklık yanıtı gözlenir. Spesifik IgE testinde ise kandaki alerjenle ilişkili antikor düzeyi ölçülür. Şüpheli durumlarda eliminasyon diyeti uygulanarak belirtilerin kaybolup kaybolmadığı izlenir. Tanıda altın standart yöntem kontrollü çift kör besin yükleme testidir; ancak bu test yalnızca hastane koşullarında ve uzman gözetiminde yapılır. Reaksiyon riski yüksek olan çocuklarda provokasyon testleri dikkatle planlanır. Tanı konulduktan sonra alerjenden kaçınma ve gerektiğinde acil müdahale planı oluşturulur.

Sonuç

Çocuklarda besin alerjisi, bağışıklık sisteminin belirli gıdalara karşı geliştirdiği aşırı duyarlılık yanıtıyla ortaya çıkan, hafiften yaşamı tehdit eden reaksiyonlara kadar ilerleyebilen önemli bir sağlık sorunudur. Tanısı ayrıntılı öykü, alerji testleri ve gözlem yöntemleriyle konur. Erken teşhis, güvenli beslenme düzeni oluşturmak ve olası ciddi komplikasyonları önlemek için kritik öneme sahiptir.