Cinsel yolla bulaşan hastalıklar

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar nedir?

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH), temel olarak korunmasız cinsel temasla bulaşan, bakteri, virüs veya parazit kaynaklı enfeksiyonlardır. Bu hastalıklar genital bölge, anüs, ağız ve boğaz gibi mukozal temas bölgeleri üzerinden bulaşabilir. En yaygın cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında klamidya, bel soğukluğu (gonore), frengi (sifiliz), genital herpes, HPV (insan papilloma virüsü), HIV ve trikomonas enfeksiyonu yer alır.

CYBH'ler hem erkekleri hem kadınları etkileyebilir; ancak kadınlarda ilerleyici enfeksiyonlar doğurganlık problemlerine, pelvik inflamatuar hastalığa ve ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bazı CYBH'ler ise, özellikle HIV ve HPV, uzun dönemde bağışıklık sistemini zayıflatabilir ya da kansere zemin hazırlayabilir. Bu hastalıkların çoğu önlenebilir ve erken teşhisle tedavi edilebilir durumdadır.

Cinsel yolla bulaşan hastalıkların belirtileri nelerdir?

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, bazı bireylerde hiçbir belirti vermeden sessizce ilerleyebilir. Ancak semptomlar geliştiğinde genellikle genital bölgede akıntı, yanma, kaşıntı, ağrılı cinsel ilişki, idrar yaparken yanma hissi ve ciltte döküntüler veya siğiller şeklinde ortaya çıkar.

Kadınlarda adet dışı kanama, kasık ağrısı, vajinal akıntının renginde veya kokusunda değişiklik görülebilirken, erkeklerde penisten akıntı, testislerde hassasiyet veya şişlik, idrar yaparken ağrı gibi belirtiler gelişebilir. Genital herpes gibi bazı viral enfeksiyonlarda ağrılı kabarcıklar, HPV enfeksiyonlarında ise genital siğiller oluşabilir.

HIV gibi sistemik enfeksiyonlarda ise uzun süre belirti görülmeyebilir; ilerleyen dönemlerde ateş, lenf bezlerinde büyüme, yorgunluk gibi genel belirtiler ortaya çıkabilir. Belirtilerin görülmesi halinde vakit kaybetmeden uzman bir sağlık kuruluşuna başvurulması önerilir.

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar nasıl teşhis edilir?

CYBH şüphesi durumunda teşhis, hastanın klinik öyküsü, fizik muayene bulguları ve laboratuvar testleri ile konur. Tanıda ilk basamak genellikle dış genital organların ve gerekirse vajinal ya da üretral akıntıların incelenmesidir.

Mikrobiyolojik kültürler, nükleik asit amplifikasyon testleri (NAAT) ve serolojik testler tanı sürecinde yaygın olarak kullanılır. Klamidya ve gonore gibi bakteriyel enfeksiyonlar idrar testi veya sürüntü örnekleriyle tespit edilebilir. Frengi ve HIV gibi hastalıklar ise kan testleriyle tanımlanır.

Genital siğil şüphesi olan kadınlarda servikal sitoloji (Pap smear) ve HPV DNA testi, serviks kanseri riskini değerlendirmek için kullanılır. Gereken durumlarda ek görüntüleme yöntemleri veya ileri laboratuvar testleri de tanıya katkı sağlar.

Erken tanı, hem bireysel sağlık açısından hem de hastalığın cinsel partnerlere bulaşmasının önlenmesi açısından kritik öneme sahiptir. Bu nedenle risk altındaki bireylerin düzenli kontrollerini yaptırması önerilir.

Sonuç

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, korunmasız cinsel temasla bulaşan ve erken tanı ile tedavi edilebilen enfeksiyonlardır. Belirti göstermeden ilerleyebileceği gibi çeşitli genital ve sistemik semptomlara da neden olabilir. Doğru tanı yöntemleriyle hastalık saptanabilir ve etkili tedavi planlanabilir. Cinsel sağlığı korumanın en etkili yolu, korunma yöntemlerine dikkat etmek ve düzenli sağlık kontrollerini ihmal etmemektir.