Bronşit

Bronşit nedir ve nasıl oluşur?

Bronşit, akciğerlere hava taşıyan bronş tüplerinin iltihaplanmasıyla ortaya çıkan bir solunum yolu hastalığıdır. Bu iltihaplanma, bronşların şişmesine, mukus üretiminin artmasına ve hava akışının kısıtlanmasına neden olur. Bronşit genellikle akut ve kronik olmak üzere iki farklı formda sınıflandırılır. Akut bronşit, çoğunlukla viral enfeksiyonlara bağlı olarak gelişir ve geçici bir durumdur. Özellikle üst solunum yolu enfeksiyonlarının ardından, soğuk algınlığı ya da grip sonrasında ortaya çıkabilir. Kronik bronşit ise en az iki yıl üst üste, yılda en az üç ay süren öksürük ve balgam şikayetlerinin eşlik ettiği, daha kalıcı ve ilerleyici bir tablodur. Sigara kullanımı, hava kirliliği, kimyasal maddelere maruziyet ve tekrarlayan enfeksiyonlar kronik bronşitin başlıca nedenleri arasında yer alır. Bronşit, yaşa ve çevresel koşullara bağlı olarak her bireyde farklı şiddette seyredebilir.

Bronşitin belirtileri nelerdir?

Bronşitin en yaygın belirtisi öksürüktür. Akut bronşitte öksürük genellikle kuru başlar ve daha sonra balgamlı hâle gelir. Balgamın rengi beyaz, sarı ya da yeşil olabilir. Öksürüğe göğüste yanma, batma veya rahatsızlık hissi eşlik edebilir. Bazı hastalarda hafif ateş, halsizlik, nefes alırken hırıltı, boğaz ağrısı ve genel bir kırgınlık hali de gözlemlenebilir. Kronik bronşitte öksürük daha uzun sürelidir ve genellikle sabah saatlerinde daha yoğun yaşanır. İlerlemiş vakalarda nefes darlığı ve eforla artan solunum sıkıntısı görülebilir. Belirtiler hastalığın türüne, süresine ve kişinin altta yatan sağlık durumuna göre değişkenlik gösterebilir. Bazı hastalarda belirtiler hafif seyrederken, özellikle yaşlılarda ve solunum hastalığı öyküsü olan bireylerde daha ağır bir tablo oluşabilir.

Bronşit nasıl teşhis ve tedavi edilir?

Bronşit tanısı, hastanın klinik şikayetlerinin değerlendirilmesi ve fizik muayene ile konur. Hekim, öksürüğün süresi, balgamın rengi, eşlik eden ateş veya nefes darlığı gibi bulguları dikkate alarak ön değerlendirme yapar. Akciğerlerin dinlenmesi sırasında hırıltılı solunum veya ronküs gibi sesler duyulabilir. Gerekli görüldüğünde akciğer grafisi ile zatürre gibi daha ciddi durumlar dışlanabilir. Balgam örnekleri alınarak enfeksiyonun bakteri kaynaklı olup olmadığı araştırılabilir. Kronik bronşit tanısında ise solunum fonksiyon testleri ve ileri tetkikler gerekebilir.

Tedavi, bronşitin türüne ve şiddetine göre değişir. Akut bronşit vakalarının büyük bölümü viral kaynaklı olduğu için antibiyotik tedavisi genellikle gerekmez. İstirahat, bol sıvı tüketimi ve semptomlara yönelik ilaçlar tedavinin temelini oluşturur. Balgam söktürücüler, öksürük baskılayıcılar ve gerektiğinde bronş genişletici ilaçlar kullanılabilir. Ateş ve ağrı varsa uygun dozda ateş düşürücüler önerilir. Kronik bronşit tedavisinde ise altta yatan nedenin kontrolü büyük önem taşır. Sigaranın bırakılması, hava kirliliğinden korunma ve uygun medikal tedaviyle hastalık kontrol altına alınabilir. Gerekli durumlarda uzun süreli bronkodilatörler, inhaler kortikosteroidler ve pulmoner rehabilitasyon gibi ileri yaklaşımlar uygulanabilir.

Sonuç

Bronşit, bronşların iltihaplanması sonucu gelişen, öksürük ve solunum sıkıntısıyla kendini gösteren yaygın bir solunum yolu hastalığıdır. Akut ve kronik formları farklı nedenlerle gelişir ve tedavi yaklaşımları buna göre şekillenir. Erken tanı, uygun semptom yönetimi ve risk faktörlerinden korunma ile hastalık kontrol altına alınabilir ve komplikasyonların önüne geçilebilir.