Beyin damar hastalıkları (nöroradyolojik işlemler)

Beyin Damar Hastalıkları Nelerdir?

Beyin damar hastalıkları, beyin dokusuna giden kan akımının bozulmasıyla ortaya çıkan ve nörolojik fonksiyon kayıplarına yol açabilen ciddi tıbbi durumlardır. Bu hastalıklar genellikle damar tıkanıklığı, damar genişlemesi (anevrizma), damar yırtılması (kanama) ya da damar duvarı bozuklukları şeklinde sınıflandırılır. Dünya genelinde en sık görülen beyin damar hastalığı, iskemik inme olarak bilinen damar tıkanıklığıdır.

İnme dışında sık karşılaşılan beyin damar hastalıkları arasında;

• Anevrizmalar (damar baloncukları),
• Arteriovenöz malformasyonlar (AVM),
• Kavernomlar,
• Subaraknoid kanamalar,
• Sinüs ven trombozu ve
• Karotis-vertebral arter darlıkları yer alır.

Bu hastalıklar beyin dolaşımında ciddi bozulmalara yol açabilir. Ani gelişen damar tıkanıklıkları, beyin dokusunun oksijensiz kalmasına ve hücre ölümüne neden olurken; anevrizma gibi yapısal bozukluklar da ani beyin kanamalarıyla sonuçlanabilir. Beyin damar hastalıklarının doğru ve erken tanısı, kalıcı nörolojik hasarın önlenmesinde kritik öneme sahiptir.

Tanı aşamasında ileri görüntüleme yöntemleri kullanılırken, tedavi aşamasında ise nöroradyolojik işlemler giderek daha fazla ön plana çıkmaktadır. Girişimsel nöroradyoloji, özellikle cerrahiye alternatif veya tamamlayıcı olarak, damar içinden uygulanan minimal invaziv tekniklerle etkili çözümler sunmaktadır.

Hangi Bulgular Nöroradyolojik Müdahale Gerektirir?

Beyin damar hastalıklarında bazı bulgular, acil ya da planlı nöroradyolojik müdahale gerektirecek düzeyde ciddi kabul edilir. En sık karşılaşılan belirti, vücudun bir tarafında ani gelişen güçsüzlük, uyuşma veya hareketsizliktir. Bu tabloya konuşma bozukluğu, görme kaybı, bilinç değişikliği, şiddetli baş ağrısı veya denge kaybı gibi semptomlar eşlik edebilir.

Bu tür belirtiler, genellikle aşağıdaki damar hastalıklarının habercisi olabilir ve nöroradyolojik işlem gerektirebilir:

• Akut iskemik inme: Beyin damarlarının tıkanması sonucu gelişen inmede, damar yoluyla verilen pıhtı çözücü ilaçlara ek olarak, mekanik trombektomi yöntemiyle pıhtının doğrudan çıkarılması sağlanabilir. Bu işlem, damardan girilerek beyin damarına ulaşılıp pıhtının fiziksel olarak temizlenmesini içerir ve “zaman beyin dokusudur” ilkesine göre acil olarak uygulanır.
• Anevrizma: Patlamamış beyin anevrizmalarında, kapalı yöntemle (endovasküler) koil yerleştirme ya da flow diverter stent uygulamaları ile yırtılma riski azaltılır. Patlamış anevrizmalarda ise subaraknoid kanama geliştiğinde acil embolizasyon işlemiyle kanama kontrol altına alınabilir.
• Arteriovenöz malformasyon (AVM): Beyin damarlarının doğuştan gelen anormal bağlantıları olan AVM’ler, ani kanamalarla kendini gösterebilir. Bu durumda, embolizasyon işlemleri ile bu anormal damarlar tıkanarak kanama riski azaltılır veya cerrahi müdahale öncesi hazırlık sağlanır.
• Şah damarı (karotis) ya da vertebral arter darlıkları: Bu damarların ciddi oranda daralması, inme riskini artırır. Bu durumda, balon anjiyoplasti ve stent yerleştirme işlemleri ile damar açıklığı yeniden sağlanabilir.
• Beyin içi damar kanamaları ya da dural sinüs trombozları: Bazı özel vakalarda damar içine ulaşarak yapılan drenaj ya da tıkanıklık çözme işlemleri de nöroradyolojik olarak gerçekleştirilebilir.

Bu işlemler, genellikle kasık ya da el bileğinden girilerek gerçekleştirilen, genel anestezi gerektirmeyen ve iyileşme süresi kısa olan uygulamalardır. Uygun hasta seçimi, deneyimli ekip, gelişmiş görüntüleme sistemleri ve multidisipliner iş birliği, tedavi başarısını doğrudan etkileyen faktörlerdir.

Sonuç

Beyin damar hastalıkları, hayati risk taşıyan ancak günümüz tıbbında gelişmiş yöntemlerle yönetilebilen ciddi durumlardır. Nöroradyolojik işlemler, bu hastalıkların tanı ve tedavisinde minimal invaziv, etkili ve güvenli çözümler sunmaktadır. Ani gelişen nörolojik belirtiler karşısında hızlı değerlendirme ve uygun müdahale, hastanın yaşamını ve fonksiyonel bağımsızlığını korumada belirleyici rol oynar. Modern tıbbın sunduğu bu teknolojik imkanlar sayesinde beyin damar hastalıklarında umut verici sonuçlar elde edilmektedir.