Beyin damar darlıkları (şah damarı ve beyin içi damar darlıkları) stent/balon tedavileri

Beyin ve Şah Damarı Darlıkları Nedir?

Beyin ve şah damarı darlıkları, beyne giden ana atardamarların (karotis ve vertebral arterler) iç yüzeyinde biriken plaklar nedeniyle daralmasıyla ortaya çıkan ciddi damar hastalıklarıdır. Bu plaklar, genellikle kolesterol, kalsiyum ve hücresel atıklardan oluşur ve ateroskleroz adı verilen damar sertliği sürecinin bir sonucudur. Darlık ilerledikçe damardan geçen kan miktarı azalır ve beyin dokusu yeterli oksijenle beslenemez hale gelir.

Karotis arterler, boynun her iki yanında yer alır ve beynin büyük kısmını besler. Vertebral arterler ise beyin sapı ve beyincik gibi hayati bölgelere kan taşıyan arka dolaşım sisteminin parçasıdır. Bu damarların herhangi birinde meydana gelen ciddi daralmalar, inme (felç) veya geçici iskemik atak (TIA) gibi yaşamı tehdit edici nörolojik tablolara neden olabilir.

Beyin damarlarındaki darlıklar, çoğu zaman sessiz ilerler ve belirti vermeden ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle risk altındaki bireylerde erken tanı ve düzenli takip büyük önem taşır. Gelişmiş görüntüleme yöntemleriyle bu darlıklar saptandığında, ilerleme derecesine göre medikal tedavi, cerrahi müdahale veya girişimsel işlemler (balon ve stent uygulamaları) planlanabilir.

Darlık Belirtileri Nelerdir?

Beyin ve şah damarı darlıkları, belirtilerini genellikle kan akışının belirli bir eşiğin altına düşmesi ya da darlıktaki plakların koparak pıhtı oluşturması durumunda gösterir. Bu durumlar, geçici ya da kalıcı beyin hasarına yol açabilir. En yaygın belirti grubu, geçici iskemik ataklar (TIA) olarak bilinir. TIA, birkaç dakika ile birkaç saat sürebilen ve kendiliğinden geçen nörolojik belirtilerle karakterizedir.

Bu belirtiler arasında:

• Yüzde, kolda veya bacakta ani güçsüzlük ya da uyuşma (genellikle tek taraflı),
• Konuşma bozukluğu veya anlamsız konuşma,
• Görme kaybı ya da çift görme,
• Ani baş dönmesi ve denge kaybı,
• Bilinç bulanıklığı veya geçici bilinç kaybı bulunur.

Bu şikâyetlerin ortaya çıkması, damar darlığının artık ciddi bir düzeye ulaştığının göstergesidir. Belirtiler kalıcı hale gelirse bu durum inme olarak tanımlanır ve acil müdahale gerektirir.

Erken evrelerde tanı konan darlıklarda, ilerlemeyi durdurmak için yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisi yeterli olabilir. Ancak ileri derecede darlıklarda, kan akımını artırmak ve inme riskini azaltmak amacıyla balon anjiyoplasti ve stent yerleştirme gibi endovasküler (damar içi) tedavi yöntemleri uygulanabilir.

Bu uygulamalarda, kasıktan girilen ince bir kateter aracılığıyla darlık bölgesine ulaşılır. Damar, özel balonlar yardımıyla genişletilir ve ardından daralan alana stent yerleştirilerek damar açıklığı uzun vadeli olarak korunur. İşlem genellikle lokal anestezi altında yapılır ve hastalar kısa sürede taburcu olabilir.

Sonuç

Beyin ve şah damarı darlıkları, inme riskini artıran sinsi ancak ciddi seyreden damar hastalıklarıdır. Erken tanı ve uygun tedavi yöntemleri ile bu risk büyük oranda azaltılabilir. Balon ve stent uygulamaları, özellikle yüksek riskli hastalarda beyin kan akımını güvenli şekilde restore etmek için etkin ve güvenilir bir seçenektir. Girişimsel radyoloji ve nöroloji alanlarında multidisipliner yaklaşımla yürütülen bu tedaviler, hastaların yaşam kalitesini korumada önemli katkı sağlar.