Bağışıklık Sistemi Hastalıkları

Bağışıklık sistemi hastalıkları nedir?

Bağışıklık sistemi hastalıkları, vücudu enfeksiyonlara ve yabancı maddelere karşı korumakla görevli olan bağışıklık sisteminin normal işlevini kaybettiği durumları ifade eder. Bu hastalıklar, bağışıklık sisteminin zayıf çalışması, aşırı aktif olması veya vücudun kendi dokularına karşı yanlışlıkla saldırması şeklinde gelişebilir. Bağışıklık sistemi bozuklukları genel olarak üç ana grupta incelenir: bağışıklık yetersizlikleri, otoimmün hastalıklar ve aşırı duyarlılık reaksiyonları. Doğuştan gelen veya sonradan gelişen bağışıklık yetersizlikleri, vücudun enfeksiyonlara karşı yeterince savunma yapamamasına neden olurken; otoimmün hastalıklarda bağışıklık sistemi, sağlıklı hücre ve dokuları hedef alır. Bu hastalıklar çok çeşitli klinik tablolarla seyredebilir ve yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.

Bağışıklık sistemi hastalıklarının belirtileri nelerdir?

Bağışıklık sistemi hastalıklarının belirtileri, altta yatan bozukluğun türüne göre farklılık gösterir. Bağışıklık yetmezliği durumlarında hastalar sık ve tekrarlayan enfeksiyonlarla karşılaşır. Özellikle kulak, sinüs, akciğer, deri veya sindirim sistemine ait enfeksiyonlar uzun süreli, tedaviye dirençli ve bazen ağır seyirli olabilir. Otoimmün hastalıklarda ise vücut dokularına yönelik bağışıklık tepkileri nedeniyle eklem ağrıları, cilt döküntüleri, kas güçsüzlüğü, ateş, yorgunluk ve organ fonksiyonlarında bozulmalar meydana gelebilir. Romatoid artrit, sistemik lupus eritematozus, çölyak hastalığı ve tip 1 diyabet gibi hastalıklar bu gruba örnektir. Aşırı duyarlılık reaksiyonları ise gıda alerjileri, astım ve anafilaksi gibi tablolarla kendini gösterebilir. Bazı bağışıklık sistemi hastalıklarında belirtiler sinsi seyredebilir ve uzun yıllar boyunca tanı konulamayabilir. Bu nedenle dikkatli bir değerlendirme ve şüpheli vakalarda ileri tetkikler büyük önem taşır.

Bağışıklık sistemi hastalıkları nasıl teşhis edilir?

Bağışıklık sistemi hastalıklarının teşhisi, hastanın tıbbi öyküsü, klinik belirtileri ve laboratuvar testlerinin bir arada değerlendirilmesiyle konur. Sık enfeksiyon geçiren, tedaviye yanıt vermeyen veya tekrarlayan enfeksiyonları olan bireylerde bağışıklık yetmezliği düşünülür ve tam kan sayımı, immünoglobulin düzeyleri ve lenfosit alt grupları gibi testler istenir. Otoimmün hastalık şüphesi olan bireylerde antinükleer antikor (ANA), anti-dsDNA, anti-CCP, RF ve benzeri otoantikor testleri kullanılarak bağışıklık sisteminin kendi dokularına karşı geliştirdiği tepkiler araştırılır. Bazı durumlarda doku biyopsisi, genetik analizler veya organ fonksiyon testleri gerekebilir. Alerjik hastalıkların tanısında ise cilt testleri, spesifik IgE düzeyleri ve gerektiğinde provokasyon testleri tanıya yardımcı olur. Tanı süreci bazen karmaşık olabilir ve farklı uzmanlık alanlarının birlikte çalışmasını gerektirebilir.

Sonuç

Bağışıklık sistemi hastalıkları, bağışıklık yanıtının yetersiz, aşırı ya da hatalı çalışması sonucu ortaya çıkan ciddi ve çoğu zaman kronik seyirli hastalıklardır. Belirtileri hastalığın türüne göre değişiklik gösterebilir ve tanı için detaylı klinik değerlendirme ile laboratuvar testleri gerekir. Erken teşhis ve uygun takip, hastalığın seyrini yavaşlatmak ve komplikasyonları önlemek açısından kritik öneme sahiptir.