Artrit

Artrit nedir?

Artrit, bir veya birden fazla eklemde meydana gelen iltihaplanmayı ifade eden genel bir terimdir. Bu durum, eklemde ağrı, şişlik, hareket kısıtlılığı ve sertlik gibi bulgularla kendini gösterir. Artrit, birçok farklı hastalık grubunu kapsar ve hem iltihaplı (inflamatuar) hem de iltihap dışı (dejeneratif) formları bulunur. En yaygın artrit türleri arasında romatoid artrit, osteoartrit (kireçlenme), psöriatik artrit, ankilozan spondilit ve gut yer alır. Artrit, yaşlı bireylerde daha sık görülse de, her yaş grubunu etkileyebilir. Kronik seyirli olan artrit türleri, zamanla eklem hasarına yol açabilir ve kişinin yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir.

Artrit belirtileri nelerdir?

Artritin belirtileri, hastalığın türüne ve seyrine göre farklılık gösterebilir. En sık karşılaşılan belirti eklem ağrısıdır. Ağrı genellikle hareketle artar, bazı artrit türlerinde ise sabah saatlerinde belirginleşen eklem sertliği ön plandadır. Eklem şişliği, ısı artışı, kızarıklık ve hareket kısıtlılığı da yaygın semptomlar arasındadır. Romatoid artrit gibi sistemik etkileri olan türlerde yorgunluk, iştahsızlık, hafif ateş ve kas ağrıları da görülebilir. Belirtiler tek bir eklemi (örneğin gut atağı) veya birden fazla eklemi (örneğin romatoid artrit) aynı anda etkileyebilir. İltihabi artritlerde sabah tutukluğu genellikle uzun sürelidir ve gün içinde kademeli olarak azalır. Dejeneratif artritlerde ise sertlik daha kısa sürelidir ve gün içinde hareketle düzelme eğilimindedir.

Artrit nasıl teşhis edilir?

Artrit tanısı, hastanın ayrıntılı öyküsü, fizik muayene bulguları ve destekleyici laboratuvar testleriyle konur. Hekim, şikâyetlerin süresi, eklem tutulum paternleri, sabah sertliğinin varlığı, eşlik eden sistemik bulgular gibi bilgileri değerlendirir. Fizik muayene ile eklem şişliği, hassasiyet, hareket açıklığı ve deformiteler incelenir.

Tanıyı desteklemek amacıyla yapılan kan testleri arasında eritrosit sedimantasyon hızı (ESR), C-reaktif protein (CRP), romatoid faktör (RF), anti-CCP antikorları ve antinükleer antikor (ANA) gibi değerler yer alır. Eklem grafileri, ultrasonografi veya manyetik rezonans görüntüleme (MR) gibi görüntüleme yöntemleri ile eklem yapılarında hasar, sıvı birikimi veya inflamasyonun derecesi gözlemlenebilir. Gerekli durumlarda eklemden sıvı örneği alınarak mikrobiyolojik ve kristal analizleri yapılabilir. Erken tanı, özellikle romatoid artrit ve benzeri ilerleyici artrit türlerinde eklem hasarını önlemek açısından kritik önem taşır.

Sonuç

Artrit, farklı nedenlerle ortaya çıkabilen ve eklemleri etkileyerek ağrı, hareket kısıtlılığı ve yaşam kalitesinde düşüşe yol açabilen yaygın bir sağlık sorunudur. Erken dönemde tanı konulması ve uygun tedaviye başlanması, kalıcı eklem hasarlarının önlenmesinde büyük rol oynar. Sürekli veya tekrarlayıcı eklem şikâyetleri olan bireylerin uzman hekim değerlendirmesinden geçmesi önerilir.