Alerjik Rinit Tedavileri

Alerjik rinit nedir?

Alerjik rinit, burun mukozasının çevresel alerjenlere karşı gösterdiği aşırı duyarlılık sonucu gelişen, kronik ve inflamatuar bir üst solunum yolu hastalığıdır. En sık görülen alerjenler arasında polen, ev tozu akarları, küf mantarları, hayvan tüyleri ve bazı mesleki kimyasallar yer alır. Bağışıklık sistemi bu maddelere karşı gereksiz ve abartılı bir yanıt oluşturur; bu süreçte histamin gibi kimyasallar salınarak burun mukozasında şişlik, akıntı ve kaşıntı gibi belirtilere yol açar. Alerjik rinit, yıl boyunca süren pereniyal veya mevsimsel olarak ortaya çıkan mevsimsel (saman nezlesi) formda görülebilir. Her yaşta ortaya çıkabilen bu hastalık, özellikle çocukluk ve genç erişkinlik döneminde daha yaygındır.

Alerjik rinitin belirtileri nelerdir?

Alerjik rinit belirtileri genellikle alerjenle temas sonrası hızlı bir şekilde ortaya çıkar. En yaygın semptomlar şunlardır: burun akıntısı (genellikle berrak ve sulu), burun tıkanıklığı, sürekli hapşırma, burun ve damakta kaşıntı, gözlerde sulanma ve kaşıntı, geniz akıntısı ve koku duyusunda azalma. Özellikle çocuklarda ağızdan soluma, gözaltında morluklar (alerjik shiner), burun üstünü kaşıma hareketi (alerjik selam) gibi belirtiler gözlenebilir. Semptomlar mevsimsel ise genellikle ilkbahar ve sonbaharda artar; pereniyal formda ise yıl boyunca devam edebilir. Alerjik rinit, uyku kalitesini ve günlük yaşam performansını düşürebilir, ayrıca sinüzit ve astım gibi hastalıklarla birlikte görülebilir.

Alerjik rinit nasıl teşhis edilir?

Alerjik rinitin teşhisi, hastanın öyküsü, fizik muayene ve gerektiğinde yapılan alerji testleriyle konur. Hastanın semptomları, süresi, mevsimsel özellikleri ve tetikleyici çevresel faktörler dikkatle sorgulanır. Fizik muayenede burun mukozasında solukluk, ödem ve şeffaf akıntı tipiktir. Prick testi (ciltten alerji testi), en yaygın kullanılan tanı yöntemidir ve çeşitli alerjenlere karşı deri reaksiyonunu değerlendirir. Kan testleriyle total IgE düzeyi ve spesifik IgE tayini de yardımcı olabilir. Kronik burun tıkanıklığı gibi yapısal sorunlarla karıştığında nazal endoskopi ya da sinüs BT görüntüleme gerekebilir. Teşhiste altta yatan alerjik hassasiyetin net olarak belirlenmesi, tedavi planlamasında önemli rol oynar.

Alerjik rinit nasıl tedavi edilir?

Alerjik rinit tedavisinde amaç, semptomları kontrol altına almak, yaşam kalitesini artırmak ve uzun vadede alerjen duyarlılığını azaltmaktır. Tedavi şu başlıklar altında değerlendirilir:

1. Alerjenden korunma: En temel yaklaşımdır. Polen mevsiminde açık havadan kaçınmak, ev tozuna karşı yatak ve yastık koruyucuları kullanmak, iç mekân havasını filtrelemek gibi önlemler önerilir.
2. İlaç tedavisi:
   – Antihistaminikler: Burun akıntısı, kaşıntı ve hapşırmayı azaltır.
   – Nazal kortikosteroid spreyler: En etkili tedavi yöntemidir, burun mukozasındaki iltihabı kontrol eder.
   – Dekonjestanlar: Kısa süreli kullanımda burun tıkanıklığını azaltır.
   – Lökotrien reseptör antagonistleri: Bazı olgularda ek fayda sağlar.
3. İmmünoterapi (alerji aşısı): Belirli alerjenlere karşı duyarlılığı azaltmak amacıyla uygulanır. Uzun süreli etki sağlar ve alerjik rinitin yanı sıra astım gibi eşlik eden hastalıkların da kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir.

Tedavi kişiye özel olarak planlanmalı, özellikle çocuklar, gebeler ve kronik hastalığı olan bireylerde güvenli ve etkili yaklaşımlar tercih edilmelidir.

Sonuç

Alerjik rinit, yaşam kalitesini etkileyen, ancak erken tanı ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilen yaygın bir solunum yolu hastalığıdır. Semptomlar, çevresel alerjenlerin tanınması ve bunlardan korunma ile önemli ölçüde azaltılabilir. Medikal tedavi ve gerekirse immünoterapi sayesinde uzun vadeli başarı sağlanabilir. Şikâyetlerin kalıcı hâle geldiği ya da diğer solunum yolu hastalıklarıyla birlikte seyrettiği durumlarda, kulak burun boğaz ve alerji uzmanlarının iş birliğiyle multidisipliner yaklaşım benimsenmelidir.