Akciğer Kanserleri

Akciğer kanserleri nedir?

Akciğer kanserleri, akciğer dokusunda kontrolsüz hücre çoğalması sonucu oluşan malign (kötü huylu) tümörlerdir. Bu kanser türü, tüm dünyada kansere bağlı ölümler arasında en ön sıralarda yer almakta olup, genellikle geç evrede tanı konulması nedeniyle tedavi süreci karmaşık ve zorlu olabilir. Akciğer kanserleri, hücre tipine göre iki ana gruba ayrılır: küçük hücreli akciğer kanseri (SCLC) ve küçük hücreli dışı akciğer kanseri (NSCLC). Küçük hücreli dışı tip, daha yaygın görülmekle birlikte, küçük hücreli tip daha agresif seyirlidir ve hızlı yayılma eğilimindedir.

Bu kanser türünün en sık görülen nedeni tütün kullanımıdır. Sigara dumanında bulunan zararlı kimyasallar, akciğer hücrelerinde genetik mutasyonlara yol açarak kanser oluşumunu tetikler. Bunun dışında pasif içicilik, asbest ve radon gazı gibi çevresel etkenlere maruz kalma, hava kirliliği ve bazı mesleki maruziyetler de akciğer kanseri riskini artırır. Genetik yatkınlık da bazı bireylerde belirleyici olabilir. Akciğer kanserinin erken evrede belirti vermemesi nedeniyle düzenli taramalar, özellikle risk altındaki bireyler için büyük önem taşır.

Akciğer kanserlerinin belirtileri nelerdir?

Akciğer kanserinin belirtileri, tümörün yerleşim yeri, büyüklüğü ve çevre dokulara olan etkisine göre değişiklik gösterebilir. Erken evrelerde genellikle sessiz seyreden hastalık, ilerledikçe çeşitli klinik bulgularla kendini göstermeye başlar. En sık karşılaşılan belirti, geçmeyen ve zamanla kötüleşen öksürüktür. Bu öksürük kuru ya da balgamlı olabilir; bazı hastalarda balgamda kan görülmesi de mümkündür. Özellikle sigara içen bireylerde öksürükteki karakter değişikliği önemli bir uyarı işareti olabilir.

Nefes darlığı, göğüs ağrısı, ses kısıklığı ve hırıltılı solunum da sık görülen belirtiler arasında yer alır. Göğüs ağrısı, genellikle derin nefes alırken veya öksürükle şiddetlenir. Tümörün hava yollarını tıkaması veya akciğer zarına yayılması, bu tür şikayetlerin temel nedenidir. İştahsızlık, açıklanamayan kilo kaybı, halsizlik ve genel durum bozukluğu gibi sistemik bulgular da akciğer kanserinde yaygın şekilde görülür. Eğer tümör uzak organlara yayılmışsa, baş ağrısı, kemik ağrıları veya nörolojik semptomlar da tabloya eklenebilir.

Bu belirtiler, yalnızca akciğer kanserine özgü olmamakla birlikte, uzun süre devam eden veya açıklanamayan şikayetlerde mutlaka tıbbi değerlendirme yapılmalıdır. Özellikle sigara içen bireylerde bu tür semptomların dikkate alınması, erken tanı açısından kritik öneme sahiptir.

Akciğer kanserleri nasıl teşhis edilir?

Akciğer kanseri teşhisi, ayrıntılı klinik değerlendirme ve çeşitli tanı yöntemlerinin birlikte kullanılmasıyla konur. İlk adım, hastanın tıbbi öyküsünün detaylı şekilde alınmasıdır. Sigara kullanımı, mesleki maruziyet, ailede kanser öyküsü ve uzun süredir devam eden solunum semptomları, tanı sürecinde yol gösterici olur. Ardından fizik muayene gerçekleştirilir; ancak erken evrelerde muayene bulguları genellikle belirgin olmayabilir.

Tanı sürecinde ilk ve en sık kullanılan görüntüleme yöntemi, akciğer grafisidir. Bu yöntem, büyük kitlelerin ya da ileri evredeki lezyonların fark edilmesini sağlar. Ancak daha detaylı bilgi edinmek için bilgisayarlı tomografi (BT) altın standart kabul edilir. BT, tümörün boyutunu, yerini, lenf nodlarına veya çevre dokulara yayılımını değerlendirme açısından oldukça değerlidir. Bazı durumlarda pozitron emisyon tomografisi (PET-BT) ile tüm vücut taraması yapılarak, metastazların varlığı araştırılır.

Kesin tanı, biyopsi ile konur. Biyopsi, tümörden alınan doku örneğinin mikroskobik olarak incelenmesiyle gerçekleştirilir. Biyopsi işlemi, bronkoskopi ile hava yollarından girilerek, iğne aspirasyonu ile ciltten geçilerek veya cerrahi yöntemlerle yapılabilir. Bronkoskopi, özellikle merkezi yerleşimli lezyonlarda tercih edilir ve aynı zamanda endobronşiyal ultrasonografi (EBUS) yardımıyla lenf nodu örneklemesi yapılabilir. Elde edilen örnekler, tümör hücrelerinin tipi ve evresi hakkında ayrıntılı bilgi verir.

Laboratuvar testleri, kan değerleri ve tümör belirteçleri gibi ek bilgiler sağlayabilir; ancak tek başına tanı koydurucu değildir. Tanı süreci tamamlandığında, elde edilen tüm veriler ışığında kanserin evresi belirlenir ve tedavi planı bu evreye göre oluşturulur.

Sonuç

Akciğer kanserleri, dünya genelinde önemli bir halk sağlığı sorunu olup, erken evrede belirti vermemesi nedeniyle geç tanı alma eğilimindedir. Öksürük, nefes darlığı, kilo kaybı gibi belirtiler dikkate alınmalı ve risk faktörlerine sahip bireylerde düzenli taramalar yapılmalıdır. Tanı süreci, görüntüleme yöntemleri ve doku biyopsisi ile desteklenerek yürütülür. Erken teşhis, akciğer kanserinin tedavi edilebilirliğini artırmakta ve yaşam süresine doğrudan katkı sağlamaktadır.